Chrapanie to powszechny problem, który dotyka wielu osób w różnym wieku. Chociaż nie jest to choroba, to może być objawem poważnych zaburzeń oddychania podczas snu, takich jak bezdech senny. Chrapanie może również wpływać na jakość snu zarówno osoby chrapiącej, jak i jej partnera lub domowników. Dlatego warto wiedzieć, jakie są przyczyny chrapania, jak można mu zapobiegać i jakie są dostępne metody leczenia.
Co to jest chrapanie i dlaczego powstaje?
Chrapanie to dźwiękowe zaburzenie oddychania podczas snu, które charakteryzuje się powtarzającymi się dźwiękami wibracji tkanek gardła i nosa. Jest to spowodowane utrudnionym przepływem powietrza przez górne drogi oddechowe, które ulegają zwężeniu lub zapadaniu się na skutek rozluźnienia mięśni i tkanek podczas snu. Powietrze przepływające przez te drogi z większym oporem wprawia w drgania podniebienie miękkie, języczek, migdałki lub ściany gardła, co wywołuje charakterystyczny hałas.
Przyczyn chrapania może być wiele i mogą one dotyczyć zarówno czynników anatomicznych, jak i stylu życia. Do najczęstszych należą:
- nadmierna masa ciała, która prowadzi do odkładania się tkanki tłuszczowej w okolicy szyi i gardła, co ogranicza przestrzeń dla przepływu powietrza,
- palenie tytoniu, które podrażnia i obrzęka błonę śluzową nosa i gardła, co zmniejsza drożność dróg oddechowych,
- spożywanie alkoholu lub leków nasennych, które mają działanie rozluźniające na mięśnie gardła i podniebienia, co sprzyja ich zapadaniu się,
- alergie lub infekcje dróg oddechowych, które powodują zatkanie nosa lub obrzęk błony śluzowej, co utrudnia oddychanie przez nos,
- wady anatomiczne nosa lub gardła, takie jak skrzywienie przegrody nosowej, przerośnięte migdałki lub języczek podniebienny, polipy nosa czy zwężenie krtani,
- nieprawidłowa pozycja podczas snu, szczególnie spanie na plecach, które sprzyja opadaniu języka i podniebienia do tyłu i blokowaniu dróg oddechowych.
Jak zapobiegać chrapaniu?
Chrapanie można próbować zapobiegać poprzez wprowadzenie pewnych zmian w stylu życia i nawykach związanych ze snem. Oto kilka prostych sposobów na zmniejszenie ryzyka chrapania:
- utrzymywać prawidłową masę ciała i unikać nadmiernego tycia,
- nie palić papierosów lub ograniczyć ich ilość,
- nie spożywać alkoholu ani leków nasennych przed snem lub ograniczyć ich ilość,
- leczyć alergie lub infekcje dróg oddechowych i stosować preparaty ułatwiające oddychanie przez nos,
- konsultować się z lekarzem w przypadku podejrzenia wad anatomicznych nosa lub gardła i rozważyć możliwość ich korekcji chirurgicznej,
- spać na boku lub na brzuchu zamiast na plecach lub używać specjalnych poduszek lub urządzeń wspomagających prawidłową pozycję głowy i szyi,
- zadbać o odpowiednią higienę snu, czyli regularnie wietrzyć sypialnię, utrzymywać optymalną temperaturę i wilgotność powietrza, unikać hałasu i światła oraz zapewnić sobie wystarczającą ilość snu.
Chrapanie – leczenie
Jeśli zapobieganie chrapaniu nie przynosi oczekiwanych efektów lub chrapanie jest bardzo głośne i nieregularne, towarzyszą mu przerwy w oddychaniu lub inne objawy, takie jak nadmierna senność w ciągu dnia, bóle głowy, drażliwość czy problemy z koncentracją, to należy skonsultować się z lekarzem laryngologiem, który może zlecić odpowiednie badania i zalecić skuteczne leczenie. Leczenie chrapania może polegać na:
- stosowaniu specjalnych preparatów farmaceutycznych, takich jak spraye do gardła, plastry na nos czy tabletki, które mają za zadanie nawilżać, napinać lub zmniejszać obrzęk błony śluzowej i ułatwiać przepływ powietrza przez drogi oddechowe
- używaniu specjalnych urządzeń medycznych, takich jak aparaty CPAP (ciśnienie dodatnie w drogach oddechowych), które podają powietrze pod zwiększonym ciśnieniem przez maskę na twarzy i zapobiegają zapadaniu się dróg oddechowych podczas snu
- poddawaniu się zabiegom chirurgicznym, takim jak UPPP (usunięcie części podniebienia miękkiego i języczka), LAUP (laserowe usunięcie części podniebienia miękkiego i języczka), RFITT (termiczna ablacja części podniebienia miękkiego i języczka) czy septoplastyka (korekcja krzywej przegrody nosowej), które mają na celu usunięcie lub zmniejszenie nadmiernych lub przerośniętych tkanek gardła lub nosa.
Skuteczność chirurgicznego leczenia chrapania
Skuteczność leczenia chirurgicznego chrapania zależy od indywidualnej przyczyny i stopnia nasilenia problemu. Niektóre badania wskazują, że leczenie chirurgiczne może zmniejszyć chrapanie u 70-80% pacjentów, ale nie zawsze zapobiega bezdechom sennym. Inne badania sugerują, że leczenie chirurgiczne może być skuteczne tylko u 50% pacjentów, a efekt może zanikać z czasem. Dlatego leczenie chirurgiczne powinno być rozważane jako ostateczność, gdy inne metody nie przynoszą poprawy. Leczenie chirurgiczne może wiązać się też z pewnym ryzykiem i powikłaniami, takimi jak krwawienie, infekcja, ból, blizny, zmiana głosu czy suchość w gardle. Dlatego przed podjęciem decyzji o zabiegu należy skonsultować się z lekarzem laryngologiem i dowiedzieć się o wszystkich zaletach i wadach tej metody.
