Nerwica natręctw to inaczej zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD), które charakteryzuje się występowaniem niechcianych, natrętnych i lękowych myśli oraz przymusowych zachowań mających na celu zmniejszenie napięcia. Nerwica natręctw może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie i obniżać jakość życia. Jakie są przyczyny, objawy i metody leczenia tego zaburzenia?
Przyczyny nerwicy natręctw
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co powoduje nerwicę natręctw. Uważa się, że jest to zaburzenie o podłożu biologicznym, psychologicznym i społecznym. Oto niektóre z czynników, które mogą mieć wpływ na rozwój nerwicy natręctw:
- Czynniki genetyczne – badania wskazują, że nerwica natręctw może być dziedziczna i występować częściej w rodzinach, w których ktoś już na nią cierpiał.
- Czynniki neurobiologiczne – badania sugerują, że nerwica natręctw może być związana z nieprawidłowym funkcjonowaniem niektórych obszarów mózgu i neuroprzekaźników, takich jak serotonina, dopamina czy glutaminian.
- Czynniki psychologiczne – badania wykazują, że nerwica natręctw może być związana z pewnymi cechami osobowości, takimi jak perfekcjonizm, nadmierna odpowiedzialność, sztywność czy nieśmiałość. Ponadto nerwica natręctw może być związana z niskim poczuciem własnej wartości, lękiem przed odrzuceniem czy poczuciem winy.
- Czynniki społeczne – badania pokazują, że nerwica natręctw może być związana z wpływem środowiska rodzinnego, szkolnego czy zawodowego na osobę cierpiącą na to zaburzenie. Na przykład nadmierna kontrola, krytyka, presja czy stres mogą sprzyjać rozwojowi nerwicy natręctw.
Objawy nerwicy natręctw
Nerwica natręctw objawia się dwoma głównymi składnikami: obsesjami i kompulsjami. Obsesje to uporczywe i niepożądane myśli, obrazy lub impulsy, które wywołują silny lęk lub dyskomfort. Osoba cierpiąca na nerwicę natręctw zdaje sobie sprawę z tego, że obsesje są irracjonalne i pochodzą od niej samej, ale nie potrafi się ich pozbyć. Obsesje mogą dotyczyć różnych tematów, takich jak:
- Zanieczyszczenie – obawa przed brudem, zarazkami lub chorobami
- Symetria – potrzeba ułożenia wszystkiego w określonym porządku lub harmonii
- Wątpliwości – niepewność co do tego, czy wykonano jakąś czynność lub czy coś się nie stanie
- Religia – nadmierna troska o grzechy, moralność lub nakazy religijne
- Agresja – obawa przed skrzywdzeniem siebie lub innych
- Seksualność – obawa przed homoseksualizmem, pedofilią lub innymi dewiacjami
Kompulsje to powtarzające się zachowania lub myśli, które osoba wykonuje lub powtarza w odpowiedzi na obsesje lub według sztywnych reguł. Osoba cierpiąca na nerwicę natręctw czuje się zmuszona do wykonywania kompulsji, aby zmniejszyć lęk lub zapobiec negatywnym konsekwencjom. Kompulsje mogą przybierać różne formy, takie jak:
- Mycie – częste mycie rąk, ciała lub przedmiotów
- Sprawdzanie – wielokrotne sprawdzanie, czy np. drzwi są zamknięte, kuchenka wyłączona czy nikt nie jest w niebezpieczeństwie
- Liczenie – liczenie przedmiotów, kroków lub sylab
- Porządkowanie – układanie wszystkiego w określony sposób lub według określonego wzorca
- Modlenie się – odmawianie modlitw lub zaklęć
- Unikanie – unikanie sytuacji, osób lub przedmiotów, które wywołują obsesje
Objawy nerwicy natręctw mogą być różnie nasilone i różnie wpływać na funkcjonowanie osoby. Niektóre osoby mogą mieć tylko kilka obsesji i kompulsji, które zajmują im niewiele czasu i nie przeszkadzają im w życiu. Inne osoby mogą mieć wiele obsesji i kompulsji, które pochłaniają im wiele godzin dziennie i uniemożliwiają im normalne życie.
Leczenie nerwicy natręctw
Nerwica natręctw jest zaburzeniem trudnym do leczenia, ale nie niemożliwym. Istnieją skuteczne metody terapii, które mogą pomóc osobom cierpiącym na to zaburzenie. Najczęściej stosowanymi metodami są:
- Terapia poznawczo-behawioralna (TPB) – to forma psychoterapii, która polega na zmianie nieprawidłowych przekonań i zachowań związanych z obsesjami i kompulsjami. Głównym elementem TPB jest ekspozycja z reakcją zapobiegawczą (ERP), która polega na stopniowym narażaniu osoby na sytuacje wywołujące lęk bez wykonywania kompulsji. Celem jest osłabienie związku między obsesjami a kompulsjami i zmniejszenie lęku.
- Farmakoterapia – to leczenie za pomocą leków, które mają na celu zmniejszenie objawów nerwicy natręctw. Najczęściej stosowanymi lekami są inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), takie jak fluoksetyna, paroksetyna czy sertralina. Leki te działają na poziom neuroprzekaźników w mózgu i poprawiają nastrój i samopoczucie. Leki te są zwykle dobrze tolerowane, ale mogą mieć pewne skutki uboczne, takie jak nudności, bóle głowy czy zaburzenia seksualne.
- Terapia skojarzona – to połączenie terapii poznawczo-behawioralnej i farmakoterapii. Jest to najskuteczniejsza metoda leczenia nerwicy natręctw, ponieważ łączy zalety obu metod i wzmacnia ich działanie.
Leczenie nerwicy natręctw wymaga czasu, cierpliwości i współpracy osoby chorej z terapeutą i lekarzem. Nie ma jednej uniwersalnej metody leczenia, która pasowałaby każdemu. Dlatego ważne jest indywidualne dostosowanie terapii do potrzeb i możliwości osoby chorej. Ponadto ważne jest wsparcie rodziny i przyjaciół, którzy mogą pomóc osobie chorej w radzeniu sobie z objawami i motywować ją do leczenia.
