Mocz jest jednym z produktów wydalania organizmu, który pozwala ocenić stan zdrowia i funkcjonowania układu moczowego. Zwykle mocz ma słomkowo-żółty kolor i delikatny, prawie niewyczuwalny zapach. Jednak czasem może się zdarzyć, że mocz zmienia swój zapach i staje się nieprzyjemny, ostry lub dziwny. Co może być przyczyną takiej zmiany i czy jest to powód do niepokoju? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na te pytania.

Czynniki wpływające na zapach moczu

Zapach moczu może się zmieniać pod wpływem wielu czynników, które niekoniecznie muszą być związane z chorobą. Niektóre z nich to:

• Dieta – niektóre pokarmy, takie jak szparagi, czosnek, cebula, kawa, alkohol czy miód, mogą nadawać moczu charakterystyczny zapach, który zwykle znika po kilku godzinach lub dniach.

• Leki – niektóre leki, takie jak antybiotyki, witaminy, suplementy czy leki moczopędne, mogą wpływać na zapach moczu, ponieważ są częściowo wydalane przez nerki¹²

• Hormony – zmiany hormonalne, takie jak ciąża, menopauza, cykl menstruacyjny czy antykoncepcja, mogą wpływać na zapach moczu, ponieważ hormony wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu.
• Nawodnienie – stopień nawodnienia organizmu ma wpływ na stężenie i kolor moczu. Jeśli organizm jest odwodniony, mocz jest ciemniejszy i bardziej skoncentrowany, co może powodować silniejszy zapach. Jeśli organizm jest nawodniony, mocz jest jaśniejszy i bardziej rozcieńczony, co może powodować słabszy zapach.

Choroby powodujące nietypowy zapach moczu

Jeśli zapach moczu jest nietypowy, silny, nieprzyjemny lub utrzymuje się dłużej niż kilka dni, może to być objawem niektórych chorób, takich jak:

• Infekcje układu moczowego – są to zakażenia bakteryjne, które mogą dotyczyć pęcherza, cewki moczowej, nerek lub moczowodów. Mogą one powodować, że mocz ma zapach amoniaku, stęchlizny, ryb lub siarki. Innymi objawami infekcji układu moczowego mogą być ból, pieczenie lub trudności z oddawaniem moczu, gorączka, dreszcze, nudności, wymioty lub krew w moczu.

• Cukrzyca – jest to choroba metaboliczna, która polega na zaburzeniu gospodarki cukrowej organizmu. Może ona powodować, że mocz ma zapach acetonu, owoców lub słodkich jabłek. Innymi objawami cukrzycy mogą być wzmożone pragnienie, głód, oddawanie moczu, suchość w ustach, zmęczenie, utrata masy ciała, zaburzenia widzenia lub gojenia się ran.

• Choroba syropu klonowego – jest to rzadka choroba genetyczna, która polega na zaburzeniu metabolizmu niektórych aminokwasów. Może ona powodować, że mocz ma zapach syropu klonowego, przypalonego cukru lub karmelu. Innymi objawami choroby syropu klonowego mogą być opóźnienie rozwoju, zaburzenia neurologiczne, drgawki, śpiączka lub śmierć.

• Fenyloketonuria – jest to kolejna rzadka choroba genetyczna, która polega na zaburzeniu metabolizmu fenyloalaniny – jednego z aminokwasów. Może ona powodować, że mocz ma zapach myszy, pleśni lub stęchlizny. Innymi objawami fenyloketonurii mogą być jasna karnacja, jasne włosy, niebieskie oczy, opóźnienie umysłowe, zaburzenia behawioralne, padaczka lub skaza moczanowa.

• Trimetyloaminuria – jest to jeszcze inna rzadka choroba genetyczna, która polega na zaburzeniu metabolizmu trimetyloaminy – substancji, która znajduje się w niektórych pokarmach, takich jak ryby, jaja czy soja. Może ona powodować, że mocz ma zapach rybi, gnijących jaj lub ścieków. Innymi objawami trimetyloaminurii mogą być nieprzyjemny zapach potu, śliny, oddechu lub wydzielin.

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

Jeśli zauważymy, że nasz mocz ma nietypowy zapach, który nie znika po kilku dniach lub po zmianie diety, leków lub nawodnienia, powinniśmy skonsultować się z lekarzem. Może to być bowiem objawem poważnej choroby, która wymaga diagnostyki i leczenia. Lekarz może zlecić nam badania moczu, krwi, ultrasonografię lub inne badania, które pomogą ustalić przyczynę nietypowego zapachu moczu. W zależności od diagnozy, lekarz może zalecić nam odpowiednie leczenie, które może polegać na przyjmowaniu antybiotyków, leków obniżających poziom cukru, suplementów, diety lub innych środków.