Ciśnienie krwi to siła, z jaką krew naciska na ściany tętnic. Ciśnienie jest ważnym wskaźnikiem stanu zdrowia, ponieważ od niego zależy prawidłowe funkcjonowanie serca, mózgu, nerek i innych narządów. Zbyt wysokie lub zbyt niskie ciśnienie krwi może prowadzić do poważnych chorób i powikłań. Dlatego warto regularnie kontrolować swój poziom ciśnienia krwi za pomocą ciśnieniomierza.

Ciśnieniomierz to urządzenie, które pozwala na samodzielny pomiar ciśnienia krwi i pulsu w domu lub w innych warunkach. Pomiar trwa zaledwie kilka chwil, jest nieinwazyjny i bardzo prosty. Wystarczy założyć mankiet na ramię lub nadgarstek, włączyć urządzenie i odczytać wynik na wyświetlaczu. Wynik składa się z dwóch liczb: ciśnienia skurczowego (górna wartość) i ciśnienia rozkurczowego (dolna wartość), wyrażonych w milimetrach słupa rtęci (mmHg). Ciśnienie skurczowe to ciśnienie, jakie panuje w tętnicach podczas skurczu serca, a ciśnienie rozkurczowe to ciśnienie, jakie panuje w tętnicach podczas rozkurczu serca. Dodatkowo urządzenie podaje również wartość pulsu, czyli liczby uderzeń serca na minutę.

Jak wybrać ciśnieniomierz?

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów i modeli ciśnieniomierzy, które różnią się między sobą pod względem ceny, jakości, dokładności, funkcjonalności i łatwości obsługi. Przed zakupem ciśnieniomierza należy zwrócić uwagę na kilka kwestii:

• Rodzaj ciśnieniomierza – istnieją dwa główne rodzaje ciśnieniomierzy: naramienne i nadgarstkowe. Ciśnieniomierze naramienne zakłada się na górną część ramienia, na wysokości serca. Są one uważane za bardziej dokładne i niezawodne niż ciśnieniomierze nadgarstkowe, ponieważ są mniej podatne na zakłócenia wynikające z ruchu lub położenia ciała. Ciśnieniomierze nadgarstkowe zakłada się na nadgarstek, na wysokości serca. Są one zwykle mniejsze, lżejsze i łatwiejsze w transporcie niż ciśnieniomierze naramienne, ale wymagają większej ostrożności i precyzji przy pomiarze. Niektóre modele ciśnieniomierzy nadgarstkowych mają wbudowany czujnik położenia nadgarstka, który sygnalizuje poprawne ustawienie urządzenia.
• Typ ciśnieniomierza – istnieją dwa główne typy ciśnieniomierzy: mechaniczne i elektroniczne. Ciśnieniomierze mechaniczne są tradycyjnymi urządzeniami, które składają się z mankietu z pompką, rurki i tarczy ze wskazówką. Pomiar polega na napompowaniu mankietu do odpowiedniego poziomu i odczytaniu wyniku ze skali na tarczy. Ciśnieniomierze mechaniczne są tanie i nie wymagają baterii, ale są trudniejsze w obsłudze i mniej dokładne niż ciśnieniomierze elektroniczne. Ciśnieniomierze elektroniczne są nowoczesnymi urządzeniami, które składają się z mankietu z czujnikiem ciśnienia i wyświetlacza cyfrowego. Pomiar polega na automatycznym napompowaniu i spuszczeniu mankietu przez urządzenie i odczytaniu wyniku na ekranie. Ciśnieniomierze elektroniczne są droższe i wymagają baterii, ale są łatwiejsze w obsłudze i bardziej dokładne niż ciśnieniomierze mechaniczne.
• Funkcjonalność ciśnieniomierza – oprócz podstawowej funkcji pomiaru ciśnienia krwi i pulsu, niektóre ciśnieniomierze oferują dodatkowe funkcje, które mogą być przydatne dla użytkownika. Niektóre z nich to:
  1. Pamięć pomiarów – umożliwia zapamiętanie i odczytanie ostatnich pomiarów, co pozwala na monitorowanie zmian ciśnienia krwi w czasie. Niektóre urządzenia mają pamięć dla kilku użytkowników, co ułatwia dzielenie się ciśnieniomierzem w rodzinie.
  2. Wskaźnik arytmii – informuje o nieprawidłowej pracy serca, która może być objawem choroby sercowo-naczyniowej. Niektóre urządzenia mają również wskaźnik nadciśnienia lub niedociśnienia, który ostrzega o zbyt wysokim lub zbyt niskim poziomie ciśnienia krwi.
  3. Funkcja uśredniania – oblicza średnią wartość ciśnienia krwi z kilku ostatnich pomiarów, co eliminuje wpływ przejściowych czynników na wynik. Niektóre urządzenia mają również funkcję uśredniania pomiarów z różnych por dni, co pozwala na lepszą ocenę stanu zdrowia.
  4. Funkcja mówiąca – podaje wynik pomiaru głosem, co ułatwia odczytanie osobom niedowidzącym lub starszym. Niektóre urządzenia mają również możliwość wyboru języka lub głośności głosu.
  • Zasilanie ciśnieniomierza – większość ciśnieniomierzy elektronicznych działa na baterie, które należy wymieniać co jakiś czas. Niektóre urządzenia mają jednak możliwość podłączenia do sieci elektrycznej za pomocą zasilacza lub kabla USB, co eliminuje konieczność kupowania baterii.

Jak używać ciśnieniomierza?

Aby uzyskać wiarygodny wynik pomiaru ciśnienia krwi za pomocą ciśnieniomierza, należy przestrzegać kilku zasad:

Przygotuj się do pomiaru – przed wykonaniem pomiaru należy unikać palenia papierosów, picia alkoholu, kawy lub napojów energetyzujących oraz uprawiania intensywnego wysiłku fizycznego. Należy również opróżnić pęcherz i jelita oraz uspokoić się i odpocząć przez kilka minut w pozycji siedzącej lub leżącej.

Załóż mankiet na ramię lub nadgarstek – mankiet powinien być założony na lewe ramię lub nadgarstek, chyba że lekarz zaleci inaczej. Mankiet powinien być dopasowany do obwodu ramienia lub nadgarstka i nie być ani za luźny, ani za ciasny. Mankiet powinien być umieszczony na wysokości serca, czyli około 2-3 cm powyżej łokcia lub nadgarstka. Ramię lub nadgarstek powinno być rozluźnione i oparte na stabilnym podłożu.

Włącz urządzenie i rozpocznij pomiar – po założeniu mankietu należy włączyć urządzenie i rozpocząć pomiar. W zależności od typu ciśnieniomierza, pomiar może być wykonany automatycznie lub ręcznie. W przypadku ciśnieniomierza mechanicznego należy pompować powietrze do mankietu za pomocą pompki, aż do osiągnięcia odpowiedniego ciśnienia, a następnie spuszczać je stopniowo, słuchając tętna za pomocą stetoskopu. W przypadku ciśnieniomierza elektronicznego należy nacisnąć przycisk start i poczekać, aż urządzenie samo napompuje i spuści powietrze z mankietu i poda wynik na wyświetlaczu.

Odczytaj i zapisz wynik pomiaru – po zakończeniu pomiaru należy odczytać i zapisać wynik na wyświetlaczu lub na tarczy. Wynik powinien zawierać dwie wartości ciśnienia krwi (skurczowego i rozkurczowego) oraz wartość pulsu. Należy również zwrócić uwagę na ewentualne wskaźniki arytmii, nadciśnienia lub niedociśnienia. Wynik pomiaru można zapisać w notesie, aplikacji mobilnej lub pamięci urządzenia, jeśli posiada taką funkcję. Należy również zanotować datę, godzinę i okoliczności pomiaru, takie jak pora dnia, stan zdrowia, poziom stresu czy przyjmowane leki.

Zdejmij mankiet i wyłącz urządzenie – po odczytaniu i zapisaniu wyniku pomiaru należy zdjąć mankiet z ramienia lub nadgarstka i wyłączyć urządzenie. Należy również zadbać o czystość i przechowywanie urządzenia zgodnie z instrukcją obsługi.

Jak interpretować wynik pomiaru ciśnienia krwi?

Wynik pomiaru ciśnienia krwi nie jest stały i może się zmieniać w zależności od wielu czynników, takich jak wiek, płeć, aktywność fizyczna, dieta, stres czy przyjmowane leki. Dlatego nie należy oceniać swojego stanu zdrowia na podstawie jednego pomiaru, lecz na podstawie średniej z kilku pomiarów wykonanych w różnych porach dnia i w różnych warunkach. Ogólnie przyjmuje się, że prawidłowe ciśnienie krwi dla dorosłych osób wynosi około 120/80 mmHg. Ciśnienie krwi powyżej 140/90 mmHg uważa się za nadciśnienie tętnicze, a ciśnienie krwi poniżej 90/60 mmHg uważa się za niedociśnienie tętnicze. Zarówno nadciśnienie, jak i niedociśnienie mogą być niebezpieczne dla zdrowia i wymagają konsultacji lekarskiej.