Drżenie mięśni to niezamierzony i niekontrolowany rytmiczny ruch jednej części lub jednej kończyny ciała. Drganie mięśni może wystąpić w dowolnej części ciała i w dowolnym momencie. Zwykle jest to wynikiem problemu w części mózgu, która kontroluje ruchy mięśni.

Drżenie mięśni może mieć wiele różnych przyczyn – począwszy od przemęczenia, intensywnego wysiłku fizycznego, przez niedobory elektrolitowe, po poważne schorzenia neurologiczne. W zależności od przyczyny, drżenie mięśni może być łagodne lub silne, sporadyczne lub stałe, izolowane lub uogólnione.

Drżenie mięśni – czy zawsze jest groźne?

Nie zawsze jest objawem poważnej choroby. Często drżenie mięśni pojawia się po wysiłku fizycznym, np. długotrwałych ćwiczeniach na siłowni. Jest to oznaka nadmiernego obciążenia mięśni i zwykle ustępuje po odpoczynku. Zjawisko drżenia może być także spowodowane przez:

• niedobory witamin i pierwiastków mineralnych, zwłaszcza potasu, magnezu i wapnia – pierwiastków, które mają znaczący wpływ na układ nerwowy i mięśniowy
• nadmiar w diecie niektórych witamin, np. witaminy B1
• nadużywanie kofeiny, nikotyny, alkoholu lub narkotyków
• stres, lęk, nerwowość lub inne emocje
• tiki nerwowe – powtarzające się drżenia mięśni lub ich grup, wywołujące określone ruchy (np. mruganie, ruchy kończynami). Stosunkowo często są one spotykane u dzieci, zwłaszcza u chłopców i mają tendencję do przemijania z wiekiem
• fascykulacje – szybkie, mimowolne skurcze grup włókien mięśniowych (pacjent odczuwa je jako drżenia wyczuwalne pod skórą, uczucie „chodzenia robaczków pod skórą”). Są to najczęstsze drżenia pojedynczych mięśni lub grup mięśniowych. Najczęściej fascykulacje łagodne odczuwalne są w obrębie łydek, mięśni kończyn górnych, pleców

Jeżeli drżenia mięśniowe pojawiają się sporadycznie, nie towarzyszy im przewlekłe osłabienie siły mięśniowej, zaniki mięśniowe ani inne niepokojące objawy, najprawdopodobniej mają one charakter fizjologiczny lub spowodowane są niegroźną, łatwą do wyeliminowania przyczyną. Jeżeli jednak drżenia mięśni powtarzają się często, chory odczuwa wyraźne osłabienie mięśni, obserwuje ubytki masy mięśniowej, asymetrię kończyn itp., wówczas konieczna jest konsultacja lekarska (neurologiczna) i wykluczenie (bądź rozpoznanie) poważnych chorób układu nerwowego.

Drżenie mięśni – na jakie choroby może wskazywać?

Zjawisko to może być objawem wielu chorób neurologicznych, takich jak:

• choroba Parkinsona – objawia się naprzemiennym drżeniem rąk o małej częstotliwości, często powodującym zbliżenie się kciuka do palca wskazującego (tzw. kręcenie pigułek). Drżenie to nasila się w spoczynku i zmniejsza podczas wykonywania celowych ruchów. Choroba Parkinsona towarzyszą także inne objawy, takie jak sztywność mięśni, spowolnienie ruchowe, zaburzenia równowagi i chodu
• drżenie samoistne – jest to najczęstsza postać drżenia, która dotyka około 5% populacji. Drżenie samoistne dotyczy głównie rąk, ale może także obejmować głowę, szyję, twarz, głos lub kończyny dolne. Drżenie samoistne nasila się podczas wykonywania celowych ruchów lub utrzymywania określonej pozycji. Drżenie samoistne nie jest związane z innymi objawami neurologicznymi i nie wpływa na zdrowie
• stwardnienie zanikowe boczne (ALS) – jest to rzadka i śmiertelna choroba układu nerwowego, która prowadzi do postępującego zaniku mięśni. Drżenie mięśni jest jednym z pierwszych objawów ALS i może dotyczyć dowolnej części ciała. Drżenie mięśni w ALS towarzyszy także osłabieniu mięśni, zaburzeniom mowy, połykania i oddychania
• uszkodzenie układu nerwowego – drżenie mięśni może być spowodowane przez różne czynniki uszkadzające układ nerwowy, takie jak urazy głowy, udary mózgu, guzy mózgu, zapalenia mózgu lub rdzenia kręgowego, choroby demielinizacyjne (np. stwardnienie rozsiane), choroby genetyczne (np. dystonia), zatrucia (np. metale ciężkie) lub niedotlenienie mózgu

Drżenie mięśni – jak je diagnozować i leczyć?

Diagnoza drżenia mięśni opiera się na wywiadzie lekarskim, badaniu neurologicznym i dodatkowych badaniach obrazowych lub laboratoryjnych. Lekarz może zapytać o:

• czas trwania i częstość drżenia
• lokalizację i charakter drżenia
• czynniki nasilające lub łagodzące drżenie
• występowanie innych objawów neurologicznych
• przyjmowanie leków lub substancji psychoaktywnych
• występowanie chorób neurologicznych w rodzinie

Lekarz może także zbadać siłę mięśniową, napięcie mięśniowe, koordynację ruchową i odruchy nerwowo-mięśniowe pacjenta. W niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie badań obrazowych głowy (np. tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny), badań elektrofizjologicznych (np. elektromiografia lub elektroencefalografia) lub badań laboratoryjnych krwi i moczu (np. poziom glukozy, elektrolitów, witamin, hormonów tarczycy).

Leczenie drżenia mięśni zależy od jego przyczyny. W przypadku drżeń łagodnych lub fizjologicznych zwykle nie jest wymagane leczenie farmakologiczne. Wystarczy unikać czynników nasilających drżenie, np. kofeiny, alkoholu czy stresu oraz uzupełniać ewentualne niedobory witamin i minerałów. W przypadku drżeń spowodowanych przez leki lub substancje psychoaktywne, należy skonsultować się z lekarzem o możliwości zmiany dawki lub odstawienia tych środków. W przypadku drżeń związanych z chorobami neurologicznymi, leczenie farmakologiczne może obejmować leki przeciw chorobie Parkinsona, leki przeciwdrgawkowe, leki beta-adrenolityczne, leki antycholinergiczne lub leki uspokajające. W niektórych przypadkach może być konieczne leczenie chirurgiczne, np. stymulacja mózgu głębokiego lub talamotomia.

Drżenie mięśni może być także łagodzone przez rehabilitację, fizjoterapię, terapię zajęciową lub psychoterapię. Celem tych metod jest poprawa funkcji ruchowych, zwiększenie pewności siebie i radzenia sobie ze stresem oraz zmniejszenie lęku i depresji związanych z drżeniem.