Hazard to forma rozrywki, która polega na podejmowaniu ryzyka związanego z pieniędzmi lub innymi wartościami. Dla wielu ludzi jest to niewinna zabawa, która dostarcza emocji i adrenaliny. Jednak dla niektórych hazard staje się niekontrolowanym i kompulsywnym zachowaniem, które przynosi więcej szkód niż korzyści. Uzależnienie od hazardu to poważny problem natury psychologicznej, społecznej i prawnej, który dotyka coraz więcej osób na całym świecie. Jak rozpoznać uzależnienie od hazardu, jakie są jego przyczyny, objawy, skutki i metody leczenia? Oto wszystko, co powinieneś wiedzieć o tym zjawisku.
Co to jest uzależnienie od hazardu i jak się rozwija?
Uzależnienie od hazardu należy do grupy uzależnień behawioralnych, czyli takich, które nie są związane z zażywaniem substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, narkotyki czy leki. Uzależnienie od hazardu polega na niekontrolowanym poddawaniu się ryzykownym czynnościom rozrywkowym, takim jak gry na pieniądze, przynoszącym uzależnionemu satysfakcję, poprawiającym nastrój, dającym uczucie ekscytacji, jednak w dłuższym okresie czasu przynoszącym straty. Uzależnienie od hazardu jest uznawane za przewlekłą i nieuleczalną chorobę, która odbiera kontrolę nad własnym życiem i zachowaniami, nawet mimo wyniszczających konsekwencji, jakie powoduje. Uzależnienie od hazardu wymaga kompleksowego leczenia psychoterapeutycznego i farmakologicznego, a także wsparcia rodziny i społeczeństwa.
Uzależnienie od hazardu rozwija się stopniowo i przechodzi przez cztery fazy:
- Faza zwycięstw – na początku hazard jest okazjonalną i przyjemną formą rozrywki, która dostarcza pozytywnych emocji i wrażeń. Osoba grająca cieszy się z wygranych i uważa, że ma szczęście i umiejętności. Zwiększa się częstotliwość i wysokość stawek, a także oczekiwania i fantazje związane z grą.
- Faza strat – w miarę upływu czasu, osoba grająca zaczyna tracić więcej niż wygrywać, co prowadzi do frustracji, złości i poczucia winy. Osoba grająca próbuje odzyskać straty, popadając w długi i kłopoty finansowe. Zaczyna ukrywać swoje problemy przed rodziną i znajomymi, zaniedbywać swoje obowiązki i zainteresowania, izolować się i skupiać tylko na grze. Wierzy, że wkrótce nastąpi kolejna wielka wygrana, która rozwiąże wszystkie problemy.
- Faza rozpaczy – w tej fazie, osoba grająca traci kontrolę nad swoim zachowaniem i nie potrafi przestać grać, nawet jeśli zdaje sobie sprawę z negatywnych skutków. Osoba grająca popada w depresję, lęk, bezsenność, myśli samobójcze. Zanika poczucie przyjemności z gry, a gra staje się sposobem na ucieczkę od rzeczywistości i złagodzenie cierpienia. Osoba grająca łamie prawo, kradnie, oszukuje, aby zdobyć pieniądze na grę. Traci zaufanie i szacunek rodziny i społeczeństwa, a także własną godność i wartość.
- Faza rezygnacji – w tej fazie, osoba grająca traci nadzieję na poprawę sytuacji i ulega apatii, beznadziei i rezygnacji. Osoba grająca nie widzi sensu życia i nie ma motywacji do zmiany. Może dochodzić do prób samobójczych lub całkowitego załamania psychicznego.
Jakie są objawy uzależnienia od hazardu?
Uzależnienie od hazardu ma wiele objawów, które mogą być podzielone na trzy grupy: behawioralne, emocjonalne i fizyczne.
Objawy behawioralne to takie, które dotyczą zachowania osoby uzależnionej i jej relacji z otoczeniem. Do objawów behawioralnych należą:
- Gra na coraz wyższe stawki i ryzyko, aby uzyskać większą satysfakcję i podniecenie
- Nieudane próby ograniczenia lub zaprzestania gry
- Poświęcanie większości czasu i pieniędzy na grę, kosztem innych aktywności i zobowiązań
- Kłamstwo i ukrywanie problemu przed rodziną, przyjaciółmi i współpracownikami
- Pożyczanie lub kradzież pieniędzy na grę, popadanie w długi i kłopoty finansowe
- Utrata pracy, rodziny, przyjaciół, reputacji i szacunku przez grę
- Łamanie prawa, np. fałszowanie dokumentów, oszustwa, kradzieże, aby zdobyć pieniądze na grę
- Gra jako sposób na radzenie sobie ze stresem, negatywnymi emocjami, problemami lub nudą
- Gra pomimo świadomości negatywnych konsekwencji i szkód, jakie powoduje
- Uzależnienie od innych substancji lub zachowań, np. alkoholu, narkotyków, seksu, jedzenia, zakupów
Objawy emocjonalne to takie, które dotyczą stanu psychicznego i nastroju osoby uzależnionej. Do objawów emocjonalnych należą:
- Zmienność nastroju, euforia po wygranej, frustracja i złość po przegranej
- Poczucie winy, wstydu i bezwartościowości z powodu gry
- Depresja, lęk, bezsenność, myśli samobójcze
- Utrata zainteresowania innymi ludźmi i sprawami
- Utrata poczucia rzeczywistości i kontroli nad własnym życiem
- Zanegowanie problemu i brak motywacji do zmiany
- Uzależnienie emocjonalne od gry i brak satysfakcji z innych źródeł
Objawy fizyczne to takie, które dotyczą stanu zdrowia i ciała osoby uzależnionej. Do objawów fizycznych należą:
- Zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, zawroty głowy
- Problemy z żołądkiem, nudności, wymioty, biegunka
- Problemy z sercem, nadciśnieniem, arytmiami
- Problemy z układem oddechowym, duszności, kaszel, astma
- Problemy z układem nerwowym, drgawki, tremor, zaburzenia czucia
- Problemy z układem odpornościowym, podatność na infekcje, alergie, zapalenia
- Problemy z układem hormonalnym, zaburzenia tarczycy, cukrzycy, płodności
- Problemy z układem pokarmowym, wrzody, zaparcia, biegunki, zapalenia wątroby
- Problemy z układem kostno-stawowym, bóle mięśni, stawów, kręgosłupa, osteoporoza
- Problemy z układem moczowym, kamienie nerkowe, zapalenia pęcherza, nietrzymanie moczu
- Problemy z układem płciowym, zaburzenia erekcji, libido, orgazmu, impotencja, niepłodność
- Problemy z układem skórnym, wysypki, egzemy, łuszczyca, trądzik, owrzodzenia
- Problemy z układem wzroku, zaćma, jaskra, zwyrodnienie plamki, utrata wzroku
- Problemy z układem słuchu, szumy uszne, niedosłuch, utrata słuchu
Jak leczyć uzależnienie od hazardu?
Uzależnienie od hazardu jest chorobą, która wymaga profesjonalnej pomocy i leczenia. Nie można samodzielnie pokonać tego nałogu, ponieważ jest on związany z głębokimi zaburzeniami psychicznymi i emocjonalnymi. Leczenie uzależnienia od hazardu powinno być kompleksowe i indywidualne, dostosowane do potrzeb i możliwości osoby uzależnionej. Leczenie uzależnienia od hazardu składa się z kilku etapów:
Uznanie problemu i podjęcie decyzji o zmianie – to pierwszy i najważniejszy krok w leczeniu uzależnienia od hazardu. Osoba uzależniona musi przyznać się do swojego problemu i zwrócić się po pomoc do specjalisty, rodziny, przyjaciół lub grupy wsparcia. Musi też być gotowa na zmianę swojego życia i zachowania, oraz podjąć odpowiedzialność za swoje czyny.
Detoks i abstynencja – to drugi krok w leczeniu uzależnienia od hazardu. Polega on na zaprzestaniu gry i unikaniu sytuacji, które mogą prowadzić do nawrotu. Osoba uzależniona musi zerwać kontakt z hazardem i ludźmi, którzy z nim się wiążą. Musi też zmienić swoje nawyki i rutynę, aby zająć się innymi, zdrowszymi i pozytywnymi aktywnościami. W tym okresie mogą wystąpić objawy odstawienia, takie jak niepokój, drażliwość, bezsenność, pragnienie gry, depresja, które wymagają wsparcia i leczenia farmakologicznego.
Terapia i edukacja – to trzeci krok w leczeniu uzależnienia od hazardu. Polega on na uczestnictwie w terapii indywidualnej, grupowej lub rodzinnej, pod okiem specjalisty, np. psychologa, psychiatry, terapeuty uzależnień. Celem terapii jest zrozumienie przyczyn i mechanizmów uzależnienia, rozpoznanie i zmiana negatywnych przekonań, emocji i zachowań, związanych z grą, rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, negatywnymi emocjami, problemami i pokusami, wzmacnianie poczucia własnej wartości, samoakceptacji i samoefektywności, budowanie zdrowych relacji z innymi ludźmi, planowanie i realizacja celów życiowych. W ramach terapii, osoba uzależniona otrzymuje również edukację na temat uzależnienia od hazardu, jego skutków i sposobów leczenia, oraz dostaje informacje o dostępnych źródłach pomocy i wsparcia.
Zapobieganie nawrotom i utrzymanie abstynencji – to czwarty krok w leczeniu uzależnienia od hazardu. Polega on na monitorowaniu postępów i efektów terapii, oraz stosowaniu się do zaleceń i strategii, które pomagają unikać i radzić sobie z sytuacjami ryzyka i pokusą gry. Osoba uzależniona musi być świadoma swoich słabych punktów i trudności, oraz mieć gotowe plany działania na wypadek kryzysu. Musi też regularnie uczestniczyć w spotkaniach grupy wsparcia, np. Anonimowych Hazardzistów, gdzie może dzielić się swoimi doświadczeniami, problemami i sukcesami z innymi ludźmi, którzy mają podobny problem. Musi też dbać o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne, prowadzić aktywny i zrównoważony tryb życia, rozwijać swoje zainteresowania i pasje, cieszyć się z małych i dużych osiągnięć.
