Ciśnienie krwi to siła, z jaką krew naciska na ściany naczyń krwionośnych. Jest to jeden z najważniejszych parametrów zdrowia, który wpływa na pracę serca i układu krążenia. Zbyt wysokie lub zbyt niskie ciśnienie krwi może być przyczyną wielu poważnych chorób i dolegliwości. Dlatego warto regularnie mierzyć ciśnienie krwi i znać jego normy.
Normy ciśnienia krwi u dorosłych
Średnie ciśnienie krwi u dorosłego człowieka wynosi 120/80 mm Hg (jako pierwsze podaje się ciśnienie skurczowe, czyli w momencie wyrzucenia krwi do tętnic przez serce, a jako drugie ciśnienie rozkurczowe, czyli w momencie pomiędzy skurczami serca) . Wartości te mogą jednak wahać się w zależności od wieku, trybu życia, stanu zdrowia i innych czynników. Obecnie Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego oraz Europejskie Towarzystwo Kardiologii za maksymalną dopuszczalną wartość ciśnienia skurczowego u dorosłego człowieka uznaje 140 mm Hg oraz maksimum 90 mm Hg w przypadku ciśnienia rozkurczowego . Powyżej tych wartości diagnozowane jest nadciśnienie tętnicze, które dzieli się na trzy stopnie:
- nadciśnienie 1. stopnia: 140-159/90-99 mm Hg
- nadciśnienie 2. stopnia: 160-179/100-109 mm Hg
- nadciśnienie 3. stopnia: 180/110 mm Hg lub więcej
Za prawidłowe ciśnienie u osób starszych uznaje się nieco wyższe wartości niż u młodszych:
- do osiągnięcia 65 roku życia: 120-129/70-79 mmHg
- dla osób powyżej 65 aż do 80 roku życia: 130-139/70-79 mmHg
- po 80 roku życia: 130-149/70-79 mm Hg
Jak mierzyć ciśnienie krwi?
Aby prawidłowo zmierzyć ciśnienie krwi, należy użyć odpowiedniego sprzętu i przestrzegać kilku zasad. Najlepiej mierzyć ciśnienie rano, przed śniadaniem i zażyciem leków, lub wieczorem, przed snem. Przed pomiarem należy unikać stresu, wysiłku fizycznego, palenia papierosów, picia alkoholu i kawy. Należy usiąść wygodnie na krześle z oparciem, z nogami opartymi o podłogę i ręką lekko zgiętą w łokciu. Mankiet aparatu do pomiaru ciśnienia należy umieścić na ramieniu około 2 cm powyżej łokcia i upewnić się, że jest dobrze dopasowany. Należy unikać mówienia i poruszania się podczas pomiaru. Po pierwszym pomiernie warto odczekać kilka minut i powtórzyć pomiar na tej samej ręce. Jeśli wyniki są znacznie różne, należy wykonać trzeci pomiar i obliczyć średnią arytmetyczną .
Nadciśnienie – przyczyny, objawy i leczenie
Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym ciśnienie krwi przekracza dopuszczalne normy. Jest to bardzo częsta i niebezpieczna choroba, która zwiększa ryzyko zawału serca, udaru mózgu, niewydolności nerek, choroby wieńcowej i innych powikłań. Szacuje się, że nadciśnienie dotyka około 30% dorosłych Polaków .
Przyczyny nadciśnienia mogą być różne i zależą od rodzaju nadciśnienia. Wyróżnia się nadciśnienie pierwotne (idiopatyczne), które nie ma jednoznacznie ustalonej przyczyny, ale wiąże się z czynnikami genetycznymi, środowiskowymi i stylu życia. Do tych czynników należą m.in.:
- otyłość
- dieta bogata w sól, tłuszcze i cukry
- brak aktywności fizycznej
- palenie tytoniu
- nadużywanie alkoholu
- stres
- zaburzenia snu
Nadciśnienie wtórne to nadciśnienie spowodowane inną chorobą lub lekami. Do takich chorób należą m.in.:
- choroby nerek
- choroby tarczycy
- choroby nadnerczy
- zwężenie tętnicy nerkowej
- ciąża
Nadciśnienie często nie daje żadnych objawów i dlatego nazywane jest “cichym zabójcą”. Objawy mogą pojawić się dopiero w zaawansowanym stadium choroby lub w sytuacjach kryzysowych. Do typowych objawów nadciśnienia należą:
- bóle głowy
- zawroty głowy
- nudności i wymioty
- duszność
- kołatanie serca
- zaczerwienienie twarzy
- krwawienie z nosa
Leczenie nadciśnienia polega na zmianie trybu życia i stosowaniu leków obniżających ciśnienie krwi. Zmiana trybu życia obejmuje:
- redukcję masy ciała
- ograniczenie spożycia soli, tłuszczów i cukrów
- zwiększenie spożycia warzyw, owoców i błonnika
- uprawianie regularnej aktywności fizycznej
- unikanie palenia tytoniu i picia alkoholu
- radzenie sobie ze stresem i relaksacja
Leki obniżające ciśnienie krwi są dobierane indywidualnie przez lekarza i należy je przyjmować zgodnie z zaleceniami. Do najczęściej stosowanych grup leków należą:
- inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI)
- antagoniści receptora angiotensyny II (ARB)
- beta-blokery
- diuretyki
- blokery kanału wapniowego
Niedociśnienie – przyczyny, objawy i leczenie
Niedociśnienie tętnicze to stan, w którym ciśnienie krwi jest niższe niż norma. Nie zawsze jest to objaw chorobowy, ponieważ niektóre osoby mają naturalnie niskie ciśnienie krwi i nie odczuwają żadnych dolegliwości. Niedociśnienie może być jednak również spowodowane innymi czynnikami, takimi jak:
- odwodnienie organizmu
- utrata krwi
- reakcje alergiczne
- infekcje bakteryjne lub wirusowe
- niedoczynność tarczycy lub nadnerczy
- niedobór witamin lub żelaza
- leki obniżające ciśnienie krwi lub inne leki
Objawy niedociśnienia mogą być podobne do objawów nadciśnienia, ale są zazwyczaj łagodniejsze i ustępują po odpoczynku lub przyjęciu płynów. Do typowych objawów niedociśnienia należą:
- bóle głowy
- zawroty głowy
- osłabienie i zmęczenie
- nudności i wymioty
- bladość skóry
- zimne poty
- omdlenia
Leczenie niedociśnienia zależy od jego przyczyny i nasilenia objawów. W niektórych przypadkach wystarczy zmiana trybu życia i nawyków żywieniowych, takich jak:
- picie wystarczającej ilości wody
- spożywanie regularnych posiłków bogatych w białko, węglowodany i sól
- unikanie nagłych zmian pozycji ciała
- noszenie luźnej odzieży
- unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego i gorąca
W innych przypadkach konieczne może być stosowanie leków podnoszących ciśnienie krwi lub leczenie choroby podstawowej, która powoduje niedociśnienie. Do leków podnoszących ciśnienie krwi należą m.in.:
- leki sympatykomimetyczne.
- leki mineralokortykoidowe
- leki antyhistaminowe.
