Każdemu z nas, niezależnie od wieku, zdarzają się problemy z pamięcią. Jeśli jednak zauważymy, że takie sytuacje – zwłaszcza u naszych rodziców czy dziadków – mają miejsce coraz częściej, a oprócz tego nasi bliscy mają kłopoty w wykonywaniu codziennych czynności, borykają się z częstymi zmianami nastroju czy tracą orientacją przestrzenną, nie powinniśmy tego ignorować. Być może są to sygnały o postępującej chorobie otępiennej. 21 września obchodzimy Światowy Dzień Choroby Alzheimera, czyli jednego z najczęściej diagnozowanych schorzeń neurodegeneracyjnych. Z tej okazji przybliżamy najważniejsze fakty o tej chorobie, podpowiadamy, jak spowolnić jej postęp i co robić, gdy opieka nad pacjentem staje się zbyt trudna.

Szacuje się, że nawet 650 tys. Polaków ma jedną z chorób otępiennych, z czego 2/3 przypadków stanowi Alzheimer. Niestety, tylko ok 18-20% chorych ma postawioną diagnozę lekarską¹ – dzieje się tak, gdyż początkowe symptomy bardzo łatwo przeoczyć. Zapominanie, przejęzyczenia czy dezorientacje bardzo często przypisujemy naturalnemu procesowi starzenia się. Chociaż choroby otępienne są schorzeniami postępującymi i nieuleczalnymi, dzięki szybkiemu rozpoznaniu możemy spowolnić ich rozwój i utratę samodzielności przez pacjenta. Jak to zrobić?

KROK 1: Nie lekceważ niepokojących objawów

Choroba rozwija się stopniowo, często w sposób niezauważalny, dlatego nie powinniśmy ignorować żadnych objawów, które budzą nasz niepokój. To, co szczególnie może zwrócić naszą uwagę to:

• problemy z zapamiętywaniem nowych informacji, np. nazwisk nowo poznanych osób oraz problemy z przypomnieniem sobie niedawnych wydarzeń;
• trudności z wysławianiem się i doborem słów, często również chaotyczne wypowiedzi czy gubienie wątku podczas rozmowy;
• problemy z wykonywaniem codziennych, dobrze znanych czynności takich jak np. przygotowanie posiłków, zapominanie o zamknięciu drzwi na klucz czy o przyjęciu lekarstw;
• zaburzenia orientacji czyli kłopoty z odnajdywaniem się w czasie i przestrzeni;
• odkładanie rzeczy w niewłaściwe, nietypowe miejsca i kłopoty z ich znajdywaniem;
• częste zmiany nastroju i zachowania, takie jak apatia, drażliwość czy nerwowość.

Warto również wiedzieć, jakie czynniki ryzyka sprzyjają zachorowaniu na choroby otępienne. Można do nich zaliczyć wiek (w grupie seniorów w wieku 80-84 lat na chorobę Alzheimera cierpi 23% osób, natomiast w grupie 85-89 lat już 40% osób²), płeć (częściej chorują kobiety), czy uwarunkowania dziedziczne (potwierdzone przypadki choroby w rodzinie).

Jeśli u naszego bliskiego podejrzewamy chorobę Alzheimera możemy wykonać u niego Test Rysowania Zegara. Poprośmy go o narysowanie tarczy zegara na kartce i zaznaczenie na niej konkretnej godziny. Błędy w rysowaniu, które mogą się pojawić to m.in. źle zaznaczony czas, brak wskazówek, brak którejś z liczb, zamiana liczb, powtórzenia liczb albo odmowa wykonania zadania. Każdy z tych błędów jest przesłanką do podejrzeń o wystąpienie choroby otępiennej.

KROK 2: Konsultacja ze specjalistą i działania spowalniające postęp choroby

Diagnostyka choroby otępiennej zazwyczaj zaczyna się w gabinecie lekarza rodzinnego, który analizuje stan zdrowia pacjenta i kieruje na konsultację do specjalisty. Ponieważ nie ma pojedynczego badania, które pozwoliłoby na rozpoznanie choroby Alzheimera, konieczna może okazać się wizyta u:

• neuropsychologa, który oceni funkcje poznawcze pacjenta (np. sprawność zapamiętywania)
• neurologa, który rozpozna przyczynę narastających zaburzeń procesów poznawczych i wykluczy inne niż Alzheimer przyczyny otępienia
• psychiatry, który dokona oceny sprawności chorego na podstawie wywiadu, oceny opiekuna i obserwacji w czasie badania.

W przypadku choroby Alzheimera konieczne będzie wykonanie badania neuroobrazowego ośrodkowego układu nerwowego poprzez badanie tomograficzne lub badanie rezonansem magnetycznym. Badanie to wykluczy konkretne przyczyny zaburzeń funkcji poznawczych np. guz, ale też określi lokalizację nieprawidłowych zmian.

Chociaż demencji nie można wyleczyć, lekarz może zalecić leczenie objawowe, które spowolni chorobę i złagodzi jej skutki. Konieczne jest jednak regularne przyjmowanie zaleconych preparatów, w odpowiedniej dawce.

Co jeszcze możesz zrobić, aby pomóc bliskiemu? Zadbaj o odpowiednią dietę, zachęcaj go do wykonywania czynności stymulujących pracę mózgu, jak np. czytanie i rozwiązywanie krzyżówek, aktywności fizycznej i spędzania czasu na świeżym powietrzu. Usuń także z domu seniora niebezpieczne przedmioty i zorganizuj przestrzeń w taki sposób, aby mógł się w niej swobodnie poruszać.

KROK 3: Pozwól sobie pomóc

Towarzyszenie bliskiej osobie z Alzheimerem to wyzwanie, które nierzadko całkowicie zmienia życie jego rodziny. Wymaga nie tylko przeorganizowania przestrzeni domowej, tak, aby była bezpieczna dla seniora, ale także nauki komunikacji. W rozmowie z osobą chorą musimy wypowiadać się w prosty i jasny sposób, odpowiednim, spokojnym tonem. Konieczna jest także cierpliwość i pozwolenie pacjentowi na długie wypowiedzi, a także zrozumienie, że zmienność nastroju nie wynika z jego złej woli tylko choroby, z którą się mierzy. Gdy codzienna opieka nad chorym, zwłaszcza w zaawansowanej fazie choroby, staje się zbyt trudna, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy.

Opiekując się seniorem z Alzheimerem, należy wziąć pod uwagę zarówno jego stan zdrowia, ale też potrzeby, charakter, czy ograniczenia. Bardzo często jest to zajęcie na dwa etaty, gdyż chorzy często miewają problemy ze snem i potrzebują naszej pomocy także w nocy. W codziennej opiece domowej może odciążyć nas opiekun osoby starszej, który nie tylko jest odpowiednio przeszkolony, ale także otwarty, empatyczny i wyrozumiały. Pomoże nam zarówno w czynnościach pielęgnacyjnych, ale też w monitorowaniu stanu zdrowia czy ćwiczeniach funkcji poznawczych, pozwalających łagodzić skutki choroby. Korzystanie z tej formy wsparcia staje się coraz bardziej popularne – warto uświadomić sobie, że jest to wyraz troski o chorego, ale też o nasz dobrostan psychiczny – mówi Magdalena Torczyńska, ekspert ds. Opieki Senioralnej Promedica24.

1^ 11 sygnałów, które wskazują na alzheimera | Pacjent

2^ jw

Pogoda to nie tylko kwestia ubioru, planów czy nastroju. To także ważny czynnik, który może mieć znaczący wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Niektóre osoby są szczególnie wrażliwe na zmiany warunków atmosferycznych, takie jak temperatura, ciśnienie, wilgotność czy wiatr. Nazywane są meteopatami lub meteoropatami i doświadczają różnych dolegliwości związanych z pogodą. Co to jest meteopatia, jakie są jej objawy, przyczyny i sposoby radzenia sobie z nią? Oto kilka informacji na ten temat.

Co to jest meteopatia?

Meteopatia lub meteoropatia to zjawisko polegające na nadmiernej reakcji organizmu na wpływ warunków pogodowych. Odpowiedzialne są za nią jony, które przewodzą impulsy nerwowymi. Najbardziej charakterystycznymi objawami meteopatii są patologiczne reakcje w sferze fizycznej i psychicznej, ściśle powiązane ze zmianą pogody. Warunki biometeorologiczne mogą nie tylko pogarszać nastrój danej osoby, ale również wywoływać ból głowy, nadmierne zmęczenie, zaburzenia snu, problemy z koncentracją czy trawieniem.

Meteopatia nie jest chorobą ani nawet przypadłością medyczną, ale może dość znacznie dokuczyć. Według danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej zmianę samopoczucia związaną z pogodą odczuwa aż od 50 do 70 procent Polaków. Osobę dotkniętą problemem meteopatii nazywamy meteopatą.

Kto jest meteopatą?

Meteopatami są osoby, które mają niski próg adaptacji do zmian warunków atmosferycznych. Są to zwykle osoby o słabszej odporności, niskim ciśnieniu krwi, zaburzeniach hormonalnych lub chorobach przewlekłych. Meteopaci często cierpią na alergie, astmę, choroby serca, stawów czy układu pokarmowego. Meteopatią są również bardziej narażone kobiety, dzieci, osoby starsze oraz ludzie o wrażliwej psychice.

Meteopaci mogą być podzieleni na dwie grupy: biotyczni i abiotyczni. Meteopaci biotyczni to osoby, które reagują na zmiany pogody z opóźnieniem, zwykle po kilku godzinach lub dniach. Meteopaci abiotyczni to osoby, które reagują na zmiany pogody natychmiastowo lub nawet przed ich wystąpieniem.

Jakie są objawy meteopatii?

Objawy meteopatii mogą być różne w zależności od rodzaju i siły zmiany pogody oraz indywidualnej wrażliwości danej osoby. Niektóre z najczęstszych objawów to:

• Bóle głowy – mogą być spowodowane przez skoki ciśnienia atmosferycznego lub napięcie mięśni szyi i karku.
• Bóle stawów i mięśni – mogą być spowodowane przez zmiany temperatury lub wilgotności powietrza.
• Zaburzenia snu – mogą być spowodowane przez zmiany długości dnia i nocy lub hałas wiatru.
• Zaburzenia nastroju – mogą być spowodowane przez brak słońca lub nadmiar chmur.
• Zaburzenia trawienia – mogą być spowodowane przez zmiany apetytu lub skurcze jelit.
• Zaburzenia koncentracji – mogą być spowodowane przez zmęczenie, rozdrażnienie lub senność.
• Zaburzenia krążenia – mogą być spowodowane przez zmiany ciśnienia krwi lub tętna.
• Zaburzenia oddechowe – mogą być spowodowane przez zmiany wilgotności lub zanieczyszczenia powietrza.

Jak radzić sobie z meteopatią?

Meteopatia nie jest nieuleczalna, ale wymaga pewnych działań zapobiegawczych i leczniczych. Oto kilka sposobów na poprawę samopoczucia w czasie niekorzystnej pogody:

1. Monitorować warunki pogodowe i dostosowywać się do nich – warto sprawdzać prognozy pogody i przygotowywać się na nadchodzące zmiany. Należy ubierać się odpowiednio do temperatury i wilgotności powietrza, unikać nagłych zmian klimatu i wysiłku fizycznego w czasie burzy lub upałów.
2. Dbać o zdrowy tryb życia – warto prowadzić zrównoważoną dietę, bogatą w witaminy i minerały, które wzmacniają odporność i poprawiają nastrój. Należy również pić dużo wody, która nawilża organizm i ułatwia termoregulację. Ponadto warto uprawiać regularnie umiarkowaną aktywność fizyczną, która poprawia krążenie, dotlenia mózg i redukuje stres.
3. Stosować naturalne metody łagodzenia dolegliwości – warto korzystać z ziół, olejków eterycznych, masażu, akupresury czy aromaterapii, które mogą pomóc w złagodzeniu bólu głowy, stawów, mięśni czy nastroju. Należy jednak pamiętać, że niektóre z tych metod mogą mieć przeciwwskazania lub interakcje z lekami, dlatego należy skonsultować się z lekarzem przed ich zastosowaniem.
4. Szukać wsparcia i relaksu – warto otaczać się pozytywnymi ludźmi, którzy mogą zrozumieć i wesprzeć w trudnych chwilach. Należy również unikać negatywnych bodźców, takich jak hałas, tłok czy konflikty. Ponadto warto znaleźć czas na odpoczynek i relaks, np. poprzez medytację, muzykę, czytanie czy hobby.
5. Meteopatia to zjawisko, które może utrudniać codzienne funkcjonowanie i obniżać jakość życia. Nie jest to jednak nieuchronny los, ale stan, który można kontrolować i łagodzić. Wystarczy być świadomym swojej wrażliwości na pogodę i stosować odpowiednie środki zapobiegawcze i lecznicze. 

Czy istnieją leki na meteopatię?

Nie ma jednego leku na meteopatię, ponieważ jest to zjawisko związane z indywidualną reakcją organizmu na zmiany warunków pogodowych. Jednak istnieją różne sposoby na łagodzenie objawów meteopatii, zarówno naturalne, jak i farmakologiczne. Oto kilka z nich:

• Kofeina – może pomóc w zwalczaniu bólu głowy, ponieważ pobudza krążenie i zmniejsza napięcie mięśni. Można ją przyjmować w formie kropli, pastylek do ssania lub kawy. Kofeina może być również połączona z lekami przeciwbólowymi, co nasila ich działanie.
• Niesteroidowe leki przeciwzapalne – mogą pomóc w łagodzeniu bólu stawów i mięśni, ponieważ hamują syntezę prostaglandyn, które są odpowiedzialne za stan zapalny. Można je stosować w formie tabletek, żeli lub maści. Należy jednak pamiętać o możliwych skutkach ubocznych, takich jak podrażnienie żołądka czy nadciśnienie.
• Ziele dziurawca – może pomóc w poprawie nastroju i łagodzeniu depresji, ponieważ zawiera hiperycynę, która działa na receptory serotoninowe w mózgu. Można je stosować w formie herbaty, tabletek lub kropli. Należy jednak uważać na interakcje z innymi lekami, zwłaszcza antydepresyjnymi czy hormonalnymi.
• Waleriana – może pomóc w uspokojeniu i złagodzeniu nerwowości, ponieważ zawiera kwas walerynowy, który działa na receptory GABA w mózgu. Można ją stosować w formie herbaty, tabletek lub kropli. Należy jednak zachować ostrożność przy prowadzeniu pojazdów czy obsłudze maszyn, ponieważ może powodować senność.
• Melisa – może pomóc w relaksie i poprawie snu, ponieważ zawiera olejki eteryczne, które mają działanie uspokajające i przeciwskurczowe. Można ją stosować w formie herbaty, tabletek lub kropli. Należy jednak unikać nadmiernego spożycia, ponieważ może powodować biegunkę lub nudności.

Wypadanie włosów to problem, który dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Choć jest to naturalny proces, który zachodzi u każdego z nas, czasem może być zbyt intensywny i prowadzić do przerzedzenia lub utraty włosów. Wypadanie włosów może mieć różne przyczyny, związane z czynnikami genetycznymi, hormonalnymi, dietetycznymi, chorobowymi lub środowiskowymi.

Przyczyny wypadania włosów

Wypadanie włosów może być spowodowane przez wiele czynników, które wpływają na cykl wzrostu włosa. Każdy włos na naszej głowie przechodzi trzy fazy: anagen (faza wzrostu), katagen (faza przejściowa) i telogen (faza spoczynku). Zwykle około 85-90% włosów znajduje się w fazie anagen, która trwa od 2 do 6 lat. Około 1-2% włosów jest w fazie katagen, która trwa kilka tygodni. Pozostałe 10-15% włosów jest w fazie telogen, która trwa od 2 do 4 miesięcy i kończy się wypadnięciem włosa. Fizjologicznie tracimy około 50-100 włosów dziennie, co nie jest powodem do niepokoju. Jednak gdy dochodzi do zaburzenia równowagi między fazami, może dojść do nadmiernego wypadania włosów.

Niektóre z najczęstszych przyczyn wypadania włosów to:

• Łysienie androgenowe – jest to najczęstsza forma łysienia, która dotyka głównie mężczyzn, ale może występować także u kobiet. Jest to spowodowane przez nadmierną aktywność hormonów androgenowych, które skracają fazę anagen i powodują stopniowe zmniejszanie się cebulek włosowych. W efekcie włosy stają się cieńsze, słabsze i krótsze, aż do całkowitego zaniku. Łysienie androgenowe ma podłoże genetyczne i zwykle zaczyna się w okolicach skroni i czoła (tzw. zakola) u mężczyzn i w okolicy ciemieniowej u kobiet.
• Łysienie plackowate – jest to forma łysienia, która charakteryzuje się pojawianiem się okrągłych lub owalnych ognisk bez włosów na skórze głowy lub innych częściach ciała. Jest to spowodowane przez zaburzenie układu odpornościowego, który atakuje własne cebulki włosowe. Przyczyny łysienia plackowatego nie są do końca znane, ale mogą być związane z czynnikami genetycznymi, infekcyjnymi, stresowymi lub autoimmunologicznymi. Łysienie plackowate może mieć różny przebieg – od samoistnego wygojenia się po kilku miesiącach, do nawrotów i postępującego rozszerzania się ognisk.
• Łysienie telogenowe – jest to forma łysienia, która polega na przedwczesnym przechodzeniu włosów z fazy anagen do fazy telogen. W efekcie włosy wypadają równomiernie na całej powierzchni głowy, co prowadzi do przerzedzenia. Przyczyną łysienia telogenowego mogą być różne czynniki, takie jak: stres, choroby przewlekłe, niedobory żywieniowe, leki, ciąża, zabiegi chirurgiczne, infekcje, gorączka czy urazy. Łysienie telogenowe zwykle ustępuje samoistnie po usunięciu czynnika wyzwalającego, ale może trwać od kilku miesięcy do kilku lat.
• Łysienie trakcyjne – jest to forma łysienia, która jest spowodowana przez mechaniczne uszkodzenie włosów i cebulek włosowych. Może to być wynikiem zbyt częstego i mocnego szczotkowania, prostowania, farbowania, rozjaśniania, suszenia czy ciasnego wiązania włosów. W efekcie włosy stają się słabe, łamliwe i wypadają, zwłaszcza w okolicy skroni, czoła i karku. Łysienie trakcyjne może być odwracalne, jeśli zaprzestanie się narażania włosów na szkodliwe czynniki, lub nieodwracalne, jeśli dojdzie do trwałego zniszczenia cebulek włosowych.

Objawy wypadania włosów

Objawy wypadania włosów mogą być różne, w zależności od rodzaju i przyczyny łysienia. Niektóre z nich to:

• Przerzedzenie włosów – jest to najczęstszy objaw wypadania włosów, który polega na zmniejszeniu się gęstości i objętości włosów na całej głowie lub w określonych miejscach. Może być związane z łysieniem androgenowym, telogenowym, trakcyjnym lub innymi czynnikami, takimi jak niedobory żywieniowe, choroby tarczycy, anemia czy stres.
• Ogniska bez włosów – są to charakterystyczne dla łysienia plackowatego, które polega na pojawianiu się okrągłych lub owalnych miejsc na skórze głowy lub innych częściach ciała, z których wypadają wszystkie włosy. Ogniska te mogą mieć różną wielkość i liczbę, a także mogą się łączyć lub rozszerzać. W niektórych przypadkach mogą być związane z innymi objawami, takimi jak świąd, pieczenie, zaczerwienienie, ból lub zmiany w paznokciach.
• Zakola – są to typowe dla łysienia androgenowego, które polega na cofaniu się linii włosów na czole i skroniach. Zakola mogą być różnie ukształtowane i zależą od indywidualnego wzorca łysienia. Zwykle zaczynają się pojawiać w wieku 20-30 lat u mężczyzn i 30-40 lat u kobiet, ale mogą występować także wcześniej lub później.
• Łysina – jest to objaw zaawansowanego łysienia, który polega na całkowitym braku włosów na określonym obszarze skóry głowy. Może być związana z łysieniem androgenowym, plackowatym lub innymi czynnikami, takimi jak oparzenia, urazy, infekcje czy leczenie radiacyjne. Łysina może być odwracalna lub nieodwracalna, w zależności od przyczyny i stopnia zniszczenia cebulek włosowych.

Sposoby leczenia wypadania włosów

Leczenie wypadania włosów zależy od jego przyczyny, rodzaju i stopnia zaawansowania. W niektórych przypadkach wystarczy usunąć czynnik wyzwalający, np. zmienić dietę, odstawić leki, zredukować stres, poprawić pielęgnację włosów. W innych przypadkach konieczne jest leczenie farmakologiczne, np. podawanie preparatów żelaza, witamin, hormonów tarczycy, leków immunosupresyjnych, inhibitorów 5-alfa-reduktazy, minoksydylu, kortykosteroidów. W niektórych przypadkach można zastosować leczenie chirurgiczne, np. przeszczep włosów, redukcję skóry głowy, skalpelloplastykę. W niektórych przypadkach można skorzystać z metod nieinwazyjnych, np. mezoterapii, mikroigłowej terapii indukowanej kolagenem, terapii laserowej, terapii osoczem bogatopłytkowym. W niektórych przypadkach można sięgnąć po metody kosmetyczne, np. peruki, sztuczne włosy, makijaż permanentny, mikropigmentację skóry głowy.

Leczenie wypadania włosów powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb i oczekiwań pacjenta. Nie ma jednej, uniwersalnej metody, która byłaby skuteczna i bezpieczna dla każdego. Dlatego przed podjęciem decyzji o leczeniu, warto skonsultować się z lekarzem specjalistą, który dokona dokładnej diagnozy i zaproponuje odpowiedni plan terapii. Leczenie wypadania włosów może być długotrwałe i wymagać cierpliwości i konsekwencji, ale może przynieść satysfakcjonujące efekty i poprawić jakość życia pacjenta.