Spowolniony metabolizm to problem, który może mieć różne przyczyny i objawy. Może być spowodowany przez choroby metaboliczne, leki, niedobory żywieniowe, głodówki, brak aktywności fizycznej czy czynniki środowiskowe. Spowolniony metabolizm może objawiać się przyrostem masy ciała lub trudnością w jej redukcji, zmęczeniem, sennością, zaburzeniami snu i nastroju, problemami z koncentracją i pamięcią czy suchością skóry, włosów i paznokci. Leczenie spowolnionego metabolizmu zależy od jego przyczyny.
Co to jest metabolizm?
Metabolizm to ogół reakcji chemicznych zachodzących w organizmie, które umożliwiają dostarczanie energii i substancji budulcowych wszystkim komórkom. Metabolizm dzieli się na katabolizm (rozkład złożonych związków) i anabolizm (synteza złożonych związków). Tempo metabolizmu zależy od wielu czynników, takich jak wiek, płeć, masa mięśniowa, aktywność fizyczna czy dieta.
Co oznacza spowolniony metabolizm?
Spowolniony metabolizm oznacza, że organizm zużywa mniej energii niż normalnie. Może to prowadzić do problemów z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, zdrowia i dobrego samopoczucia. Spowolniony metabolizm może być spowodowany przez różne czynniki, takie jak:
- choroby metaboliczne – np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy, choroba Cushinga czy dnę moczanową;
- leki – np. niektóre antydepresanty, leki przeciwhistaminowe czy sterydy;
- niedobory żywieniowe – np. brak witamin i minerałów niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania enzymów metabolicznych;
- głodówki i diety restrykcyjne – np. zbyt niski poziom kalorii lub węglowodanów może spowodować obniżenie poziomu hormonów tarczycy i insuliny, które regulują tempo metabolizmu;
- brak aktywności fizycznej – np. siedzący tryb życia prowadzi do zmniejszenia masy mięśniowej i spalania kalorii;
- czynniki środowiskowe – np. zbyt wysoka lub niska temperatura otoczenia może wpływać na termogenezę, czyli produkcję ciepła przez organizm.
Jakie są objawy spowolnionego metabolizmu?
Spowolniony metabolizm może objawiać się następującymi symptomami:
- Szybsze przybieranie na wadze niż jej tracenie – jeśli stare sposoby na zrzucenie kilogramów przestały działać lub nawet powodują efekt odwrotny, może to być oznaką spowolnionego metabolizmu. Spowolniony metabolizm oznacza, że organizm zużywa mniej kalorii niż potrzebuje i gromadzi nadmiar tłuszczu.
- Nieefektywne odchudzanie mimo ćwiczeń – jeśli pomimo regularnej aktywności fizycznej nie można schudnąć ani grama lub nawet przybiera się na wadze, może to być również sygnał spowolnionego metabolizmu. Ćwiczenia są ważne dla podtrzymania tempa przemiany materii, ale nie wystarczą, jeśli dieta jest nieodpowiednia lub nie dostarcza wystarczającej ilości białka.
- Przybieranie na wadze nawet przy małym jedzeniu – jeśli organizm otrzymuje zbyt mało pożywienia lub jest poddawany głodówkom, przechodzi w tryb oszczędzania i zaczyna magazynować tłuszcz zamiast go spalać. To dlatego niektóre osoby tyją nawet przy bardzo niskokalorycznej diecie. Organizm potrzebuje regularnego dostarczania odpowiedniego pożywienia, aby utrzymać metabolizm na wysokim poziomie.
- Pojawianie się tłuszczu i cellulitu w nowych miejscach – jeśli tłuszcz lub cellulit zaczyna się gromadzić w innych niż dotąd miejscach ciała, np. na brzuchu, przedniej części ud czy ramionach, może to być również objaw spowolnionego metabolizmu. Nasze ciało szuka nowych obszarów do przechowywania tłuszczu, gdy jego tempo spalania jest zbyt niskie1. Pojawienie się tłuszczu na brzuchu może być również związane ze zwiększonym poziomem kortyzolu, hormonu stresu, który hamuje spalanie tłuszczu i sprzyja jego gromadzeniu się w organizmie.
- Wypadanie włosów, suche i spękane pięty – jeśli oprócz problemów z wagą zauważamy również pogorszenie stanu włosów, skóry i paznokci, może to być oznaką zaburzeń hormonalnych związanych ze spowolnionym metabolizmem. Szczególnie suche i spękane pięty mogą świadczyć o niedoczynności tarczycy, gruczołu odpowiedzialnego za regulację przemiany materii. Niedoczynność tarczycy powoduje obniżenie tempa metabolizmu i wiele innych dolegliwości.
- Ospałość, senność i zmęczenie – jeśli czujemy się ciągle zmęczeni, senni i pozbawieni energii, może to być również sygnałem spowolnionego metabolizmu. Spowolniony metabolizm oznacza, że organizm zużywa mniej tlenu i glukozy, co wpływa na obniżenie poziomu energii i wydolności fizycznej i umysłowej. Spowolniony metabolizm może również zaburzać rytm dobowy i jakość snu, co dodatkowo pogłębia uczucie zmęczenia.
- Zaburzenia nastroju, koncentracji i pamięci – jeśli oprócz problemów z wagą i zmęczeniem zauważamy również pogorszenie nastroju, koncentracji i pamięci, może to być również objaw spowolnionego metabolizmu. Spowolniony metabolizm wpływa na obniżenie poziomu neurotransmiterów, takich jak serotonina, dopamina czy noradrenalina, które są odpowiedzialne za regulację nastroju, motywacji i funkcji poznawczych. Spowolniony metabolizm może również zaburzać równowagę hormonalną i powodować depresję, lęk czy drażliwość.
- Suchość skóry, włosów i paznokci – jeśli oprócz problemów z wagą i zmęczeniem zauważamy również pogorszenie stanu skóry, włosów i paznokci, może to być również objaw spowolnionego metabolizmu. Spowolniony metabolizm wpływa na obniżenie produkcji kolagenu i elastyny, które są niezbędne dla jędrności i elastyczności skóry. Spowolniony metabolizm może również zaburzać gospodarkę wodną i powodować odwodnienie skóry, włosów i paznokci.
Jak leczyć spowolniony metabolizm?
Leczenie spowolnionego metabolizmu zależy od jego przyczyny. W niektórych przypadkach konieczne jest podawanie leków hormonalnych lub innych farmakologicznych środków wspomagających prawidłowe funkcjonowanie układu metabolicznego. W innych przypadkach wystarczy wprowadzić zmiany w stylu życia i nawykach żywieniowych.
Jak przyspieszyć metabolizm naturalnie?
Spowolniony metabolizm nie musi być wyrokiem. Istnieją naturalne sposoby na podkręcenie przemiany materii i poprawę zdrowia i samopoczucia. Oto kilka z nich:
- Jedz produkty bogate w białko – białko jest niezbędne dla budowy i regeneracji mięśni oraz pobudza termogenezę, czyli produkcję ciepła przez organizm. Białko zwiększa również uczucie sytości i zmniejsza apetyt na słodycze. Dobrymi źródłami białka są jajka, chude mięso, ryby, nabiał, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona.
- Pij zieloną herbatę – zielona herbata zawiera katechiny, czyli związki roślinne o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym. Katechiny wspomagają spalanie tłuszczu i hamują jego odkładanie się w organizmie. Zielona herbata zawiera również kofeinę, która pobudza układ nerwowy i zwiększa wydolność fizyczną.
- Stosuj pikantne przyprawy i zioła – pikantne przyprawy i zioła, takie jak imbir, pieprz cayenne, cynamon czy papryka, mają właściwości termogeniczne, czyli podnoszą temperaturę ciała i przyspieszają metabolizm. Dodatkowo poprawiają trawienie, obniżają poziom cukru we krwi i zapobiegają zaparciom.
- Zwiększ aktywność fizyczną – aktywność fizyczna jest jednym z najlepszych sposobów na przyspieszenie metabolizmu. Ćwiczenia aerobowe, takie jak bieganie, rower czy pływanie, poprawiają krążenie krwi i dotlenienie komórek. Ćwiczenia siłowe, takie jak podnoszenie ciężarów czy treningi oporowe, zwiększają masę mięśniową i spalanie kalorii. Najlepiej łączyć oba rodzaje ćwiczeń i wykonywać je regularnie, co najmniej 3 razy w tygodniu po 30 minut.
- Zadbaj o dobry sen – sen jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Podczas snu regenerują się komórki i tkanki, a także zachodzą ważne procesy metaboliczne. Niedobór snu zaburza równowagę hormonalną i obniża tempo metabolizmu. Brak snu sprzyja również nadmiernemu apetytowi i podjadaniu niezdrowych przekąsek. Dlatego warto zadbać o jakość i ilość snu – najlepiej spać około 7-8 godzin na dobę w ciemnym i cichym pomieszczeniu.
