Sushi to tradycyjna japońska potrawa, która zyskała popularność na całym świecie. Składa się z gotowanego ryżu zaprawionego octem ryżowym, surowych lub gotowanych ryb i owoców morza, warzyw i alg nori. Sushi podaje się z sosem sojowym, chrzanem wasabi i marynowanym imbirem. Czy sushi jest zdrowe? Sprawdź, jakie są jego zalety i zagrożenia dla zdrowia.

Zalety sushi dla zdrowia

Sushi jest bardzo zdrowe dla organizmu, o ile jemy je z głową. Proste rolki, składające się z ryżu, ryb i warzyw to mocna porcja zdrowych tłuszczów, witamin oraz ważnych dla zdrowia składników i minerałów. Sushi jest niskokaloryczne, sprzyja utrzymaniu szczupłej sylwetki i jest bezglutenowe. Regularne jedzenie sushi korzystnie wpływa na odporność, układ sercowo-naczyniowy oraz nerwowy, dobrze działa też na wzrok, tarczycę, kości i skórę. Sushi zawiera wiele składników mineralnych, m.in.: taurynę, kwas alginowy, białko, węglowodany, kwasy tłuszczowe EPA, żelazo czy jod, a także witaminy z grupy B, A oraz C, D i E.

Głównym źródłem wartości odżywczych w sushi są ryby i owoce morza. Są one bogate w białko wysokiej jakości, nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, selenu, witaminy D i witamin z grupy B. Kwasy omega-3 mają szereg udowodnionych pozytywnych właściwości prozdrowotnych: hamują rozwój zmian miażdżycowych przez obniżanie frakcji „złego” cholesterolu LDL, zmniejszają skłonność do tworzenia się zakrzepów, normalizują ciśnienie krwi i poprawiają pracę serca. Hamują także procesy nowotworowe, reakcje zapalne i alergiczne i dobroczynnie wpływają na układ nerwowy. Gatunki szczególnie bogate w tłuszcz omega-3 to m.in. łosoś, makrela, śledź czy sardynka.

Ryż wykorzystywany do sushi jest źródłem węglowodanów złożonych, które dostarczają energii. Ryż to także źródło białka przy jednocześnie niskiej zawartości tłuszczu. Nie zawiera glutenu, a więc może być spożywany przez osoby na diecie bezglutenowej. W ryżu znajdują się witaminy z grupy B oraz składniki mineralne takie jak: fosfor, magnez, wapń czy cynk.

Warzywa dodawane do sushi dostarczają witamin, minerałów i błonnika pokarmowego. Bardzo zdrowe są też wodorosty nori używane do zawijania farszu: to bogate źródło witamin (A,C,E,K), minerałów (wapń,magnez,potas,sód), białka (aż 50% suchej masy), węglowodanów oraz jodu niezbędnego dla prawidłowej pracy tarczycy.

Sos sojowy używany do maczania sushi jest źródłem białka roślinnego oraz izoflawonoidów – substancji o działaniu antyoksydacyjnym i antynowotworowym. Wasabi słynie ze swoich właściwości bakterio- i grzybobójczych, a także świetnie wpływa na trawienie. Imbir obfituje w witaminy i składniki mineralne, ale również ma działanie przeciwzapalne.

Zagrożenia sushi dla zdrowia

Sushi nie jest jednak pozbawione wad. Jego wartości odżywcze i bezpieczeństwo zależą od tego, jakiej jakości składniki zostały wykorzystane do jego przyrządzenia. Podstawowym zagrożeniem jest ryzyko zatrucia pokarmowego lub zakażenia pasożytami z surowych ryb i owoców morza. Mięso ryb hodowlanych lub łowionych w zanieczyszczonych akwenach może zawierać toksyny oraz szkodliwą rtęć. Kupując sushi w markecie nie mamy pewności co do jakości składników, jedząc je możemy też sobie zaszkodzić, jeśli było przechowywane w niewłaściwy sposób, co wpłynęło na jakość znajdujących się w nim surowych ryb.

Niewiele wspólnego z oryginalną potrawą ma również sushi, w którego składzie są wędzone ryby czy paluszki krabowe lub dodatek majonezu. Zamawiając sushi warto się więc upewnić nie tylko co do tego, co dokładnie jest w jego składzie, ale też skąd pochodzą ryby – najzdrowsze są te z certyfikatem MSC na opakowaniu, gdyż łowiono je w sposób zrównoważony i na bezpiecznych, wolnych od zanieczyszczeń łowiskach.

Innym zagrożeniem jest wysoka zawartość soli w sosie sojowym, który może podwyższać ciśnienie krwi i obciążać nerki. Sos sojowy zawiera też glutaminian sodu – substancję wzmacniającą smak, która może powodować reakcje alergiczne u niektórych osób. Wasabi i imbir mogą być drażniące dla błony śluzowej żołądka i jelit, a także nasilać objawy refluksu.

Co zrobić żeby sushi było zdrowe i bezpieczne?

Aby cieszyć się smakiem i korzyściami zdrowotnymi sushi, należy pamiętać o kilku zasadach:

• Wybierać tylko świeże i sprawdzone składniki do przygotowania sushi.
• Przechowywać surowe ryby i owoce morza w lodówce lub zamrażarce przed użyciem.
• Zwracać uwagę na datę ważności i certyfikat MSC na opakowaniu ryb.
• Unikać sushi z paluszkami krabowymi, majonezem lub innymi nieoryginalnymi dodatkami.
• Nie przesadzać z ilością sosu sojowego, wasabi i imbiru.
• Nie jeść sushi na pusty żołądek lub po alkoholu.
• Nie jeść sushi częściej niż raz w tygodniu.

Czy sushi jest kaloryczne?

Sushi jest niskokaloryczne, jeśli wybieramy proste rolki z ryżem, rybą i warzywami. Jedna porcja (6 sztuk) takiego sushi ma około 200-300 kcal. Jednak kaloryczność sushi może wzrosnąć znacznie, jeśli dodamy do niego sosy, majonez, ser czy awokado. Także tempura – panierowane i smażone kawałki ryb lub warzyw – znacznie podnosi wartość energetyczną posiłku. Dlatego warto ograniczać ilość takich dodatków lub unikać ich zupełnie.

Ostateczny werdykt: czy sushi jest zdrowe?

Sushi jest zdrowe, jeśli jest przygotowane z wysokiej jakości składników i spożywane z umiarem. Sushi dostarcza wielu cennych substancji odżywczych, takich jak białko, kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy i minerały. Sushi może mieć korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, odporność, tarczycę, wzrok i skórę. Jednak sushi może być też niebezpieczne, jeśli zawiera zanieczyszczone lub zepsute ryby i owoce morza, lub jeśli jest spożywane z nadmiarem soli, sosów i innych dodatków. Dlatego warto wybierać tylko sprawdzone źródła sushi, unikać nieoryginalnych składników i nie przesadzać z ilością.

Opuchnięte nogi to problem, który dotyka wiele osób, zwłaszcza w starszym wieku. Opuchlizna nóg może mieć różne przyczyny – od niewinnego zmęczenia po poważne choroby. Dlatego warto wiedzieć, co może być źródłem obrzęków i jak je leczyć.

Przyczyny opuchniętych nóg

Najczęstsze przyczyny opuchniętych nóg to:

• Długotrwałe stanie lub siedzenie – np. podczas pracy, podróży czy ciąży. W takich sytuacjach dochodzi do zaburzenia krążenia i gromadzenia się płynu w tkankach.
• Przewlekła niewydolność żylna – czyli zaburzenie funkcji zastawek żylnych, które zapobiegają cofaniu się krwi w żyłach. W efekcie krew zalega w kończynach dolnych i powoduje obrzęki, żylaki, skurcze i bóle nóg.
• Zakrzepica żył głębokich – czyli powstawanie skrzeplin w żyłach kończyn dolnych, które utrudniają odpływ krwi i zwiększają ryzyko zatorowości płucnej. Objawami zakrzepicy mogą być opuchlizna, zaczerwienienie, bolesność i gorączka.
• Niewydolność układu krążenia – czyli osłabienie pracy serca lub naczyń krwionośnych, które nie są w stanie pompować wystarczającej ilości krwi do tkanek. W rezultacie krew zastaje się w krążeniu obwodowym i powoduje obrzęki, duszność, zmęczenie i kołatanie serca.
• Niewydolność układu limfatycznego – czyli zaburzenie odpływu limfy z tkanek, która odpowiada za usuwanie nadmiaru płynu i substancji odpadowych. W skrajnych przypadkach może dojść do olbrzymiego obrzęku nazywanego słoniowacizną.
• Niewydolność układu moczowego – czyli upośledzenie funkcji nerek lub pęcherza moczowego, które nie są w stanie wydalać odpowiedniej ilości moczu. W konsekwencji dochodzi do zatrzymania płynów w organizmie i obrzęków, a także bólów brzucha, nudności i gorączki.
• Niewydolność układu hormonalnego – czyli zaburzenie gospodarki hormonalnej, która wpływa na regulację ilości płynów w organizmie. Przykładami takich chorób są niedoczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc czy zespół Cushinga.
• Alergia – czyli reakcja nadwrażliwości organizmu na jakiś czynnik zewnętrzny lub wewnętrzny. Może ona wywołać obrzęk naczynioruchowy (angioedema), który objawia się opuchlizną twarzy, ust, języka lub gardła.

Leczenie opuchniętych nóg

Leczenie opuchniętych nóg zależy od przyczyny ich wystąpienia. W niektórych przypadkach wystarczą proste środki domowe, takie jak:

• Unoszenie nóg ponad poziom serca – np. na poduszce lub podnóżku. Pomaga to poprawić krążenie i zmniejszyć obrzęk.
• Masowanie nóg – np. rękoma lub specjalnymi urządzeniami. Stymuluje to przepływ krwi i limfy oraz łagodzi napięcie mięśniowe.
• Zmiana pozycji – np. częste wstawanie i chodzenie, gdy siedzimy lub leżymy. Zapobiega to zastojowi krwi i płynu w nogach.
• Noszenie kompresyjnych pończoch lub rajstop – np. gdy mamy żylaki lub zakrzepicę. Pomagają one utrzymać prawidłowe ciśnienie w żyłach i zapobiec obrzękom.
• Ograniczenie soli i picie dużo wody – np. gdy mamy niewydolność nerek lub serca. Pomaga to usunąć nadmiar płynu z organizmu i zmniejszyć opuchliznę.

W innych przypadkach konieczne jest leczenie farmakologiczne lub zabiegowe, które ma na celu usunięcie przyczyny opuchniętych nóg. Może to być np.:

• Podawanie leków przeciwzakrzepowych – np. gdy mamy zakrzepicę żył głębokich. Zapobiegają one powstawaniu nowych skrzeplin i rozpuszczają istniejące.
• Podawanie leków moczopędnych – np. gdy mamy niewydolność serca lub nerek. Zwiększają one wydalanie moczu i zmniejszają zatrzymanie płynów w organizmie.
• Podawanie leków przeciwhistaminowych lub kortykosteroidów – np. gdy mamy alergię. Łagodzą one objawy obrzęku naczynioruchowego i zapobiegają dalszym reakcjom alergicznym.
• Wykonywanie operacji żylaków – np. gdy mamy przewlekłą niewydolność żylną. Polega ona na usunięciu lub podwiązaniu niewydolnych żył, co poprawia krążenie i zmniejsza obrzęki.
• Wykonywanie operacji nerek, serca lub tarczycy – np. gdy mamy niewydolność tych narządów lub zaburzenia hormonalne. Polega ona na usunięciu lub naprawieniu uszkodzonej części narządu, co przywraca jego prawidłową funkcję.

Domowe sposoby na opuchnięte i zmęczone nogi

Oprócz leczenia przyczyn opuchniętych nóg, można też stosować domowe sposoby na łagodzenie dolegliwości i poprawę samopoczucia. Niektóre z nich to:

• Okłady z octu jabłkowego i wody – pomagają one zmniejszyć opuchliznę i ból nóg. Wystarczy namoczyć w nich ręcznik i owinąć nim nogi na 15 minut.
• Okłady z sody oczyszczonej i wody – pomagają one zmniejszyć stan zapalny i zaczerwienienie nóg. Wystarczy namoczyć w nich gąbkę i przyłożyć do opuchniętych miejsc na 10 minut.
• Okłady z herbaty czarnej – pomagają one zmniejszyć obrzęk i uczucie ciężkości nóg. Wystarczy zaparzyć mocną herbatę, ostudzić ją i namoczyć w niej chusteczkę, którą owijamy nogi na 20 minut.
• Okłady z rumianku – pomagają one zmniejszyć podrażnienie i swędzenie nóg. Wystarczy zaparzyć rumianek, ostudzić go i namoczyć w nim gazik, który przykładamy do opuchniętych miejsc na 15 minut.
• Kąpiele stóp z solą Epsom – pomagają one zmniejszyć opuchliznę i skurcze nóg. Wystarczy rozpuścić kilka łyżek soli Epsom w ciepłej wodzie i moczyć nogi w niej przez 20 minut.
• Kąpiele stóp z olejkami eterycznymi – pomagają one zmniejszyć opuchliznę i poprawić krążenie.

Ashwagandha, znana również jako Withania somnifera, to zioło pochodzące z ajurwedyjskiej medycyny indyjskiej. Jest powszechnie stosowana od wieków ze względu na swoje właściwości lecznicze i zdrowotne. Ashwagandha jest rośliną wieloletnią, której korzeń i jagody są najczęściej wykorzystywane ze względu na swoje właściwości adaptogenne.

Ashwagandha jest adaptogenem, co oznacza, że ​​pomaga organizmowi dostosować się do stresu i poprawia jego zdolność do radzenia sobie z różnymi wyzwaniami. Działa na organizm na różne sposoby, a oto kilka najważniejszych efektów, jakie ma na nasze ciało i umysł:

1. Redukuje stres i poprawia zdolność radzenia sobie ze stresem: Ashwagandha jest znana ze swoich właściwości antystresowych. Wpływa na układ nerwowy, regulując poziom kortyzolu, hormonu stresu. Badania wykazały, że ashwagandha może pomóc w zmniejszeniu objawów stresu, takich jak niepokój, napięcie nerwowe i bezsenność.
2. Poprawia funkcje mózgu i zdolność poznawczą: Ashwagandha może mieć pozytywny wpływ na funkcje mózgu. Badania sugerują, że może poprawić pamięć, koncentrację i zdolność poznawczą. Może również pomóc w ochronie mózgu przed uszkodzeniami spowodowanymi stresem oksydacyjnym.
3. Wspomaga odporność: Ashwagandha ma właściwości immunomodulacyjne, które pomagają wzmocnić układ odpornościowy. Regularne stosowanie ashwagandhy może pomóc organizmowi w walce z infekcjami i chorobami.
4. Poprawia sen: Ashwagandha ma właściwości uspokajające i relaksujące, które mogą pomóc w lepszym zasypianiu i utrzymaniu zdrowego snu. Może być szczególnie korzystna dla osób z bezsennością lub problemami ze snem.
5. Wspomaga funkcję hormonalną: Ashwagandha ma działanie regulujące na układ hormonalny. Może pomóc w zrównoważeniu poziomu hormonów, szczególnie u kobiet w okresie menopauzy lub z zaburzeniami hormonalnymi.
6. Przeciwdziała stanom zapalnym: Ashwagandha wykazuje działanie przeciwzapalne, co może być korzystne dla osób cierpiących na przewlekłe stany zapalne. Może pomóc w zmniejszeniu bólu stawów i poprawie stanu zdrowia osób z chorobami autoimmunologicznymi.

7. Wspomaga funkcje serca: Ashwagandha może mieć korzystny wpływ na zdrowie serca. Badania sugerują, że może obniżać poziom złego cholesterolu (LDL) i trójglicerydów, jednocześnie zwiększając poziom dobrego cholesterolu (HDL). Może również pomóc w regulacji ciśnienia krwi.
8. Poprawia stan emocjonalny: Ashwagandha jest znana ze swoich właściwości antydepresyjnych i poprawiających nastrój. Może pomóc w zmniejszeniu objawów depresji i lęku oraz poprawić ogólne samopoczucie.
9. Wspiera zdrowie seksualne: Ashwagandha jest również znana z swojego wpływu na zdrowie seksualne. Może pomóc w poprawie libido, funkcji seksualnej i płodności u mężczyzn i kobiet.
10. Wspomaga kontrolę wagi: Ashwagandha może mieć wpływ na utrzymanie zdrowej wagi. Badania sugerują, że może pomóc w redukcji masy ciała poprzez regulację poziomu kortyzolu, który może wpływać na przyrost masy ciała.

Warto jednak pamiętać, że każdy organizm jest inny, dlatego reakcja na ashwagandhę może się różnić. Przed rozpoczęciem suplementacji ashwagandhą zaleca się konsultację z lekarzem, zwłaszcza jeśli masz jakiekolwiek schorzenia lub przyjmujesz inne leki.

Ashwagandha jest dostępna w różnych formach, takich jak kapsułki, proszek czy płynny ekstrakt. Wybierz formę, która najlepiej odpowiada Twoim preferencjom i potrzebom.

Ashwagandha to roślina o wielu korzyściach dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Jej właściwości adaptogenne, przeciwzapalne i uspokajające sprawiają, że jest popularnym suplementem dla wielu osób. Jednak przed rozpoczęciem suplementacji ashwagandhą zawsze warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniej dawki i oceny ewentualnych interakcji z innymi lekami.

Po 50. roku życia nasz organizm zaczyna podlegać procesom starzenia, które mogą wpływać na pogorszenie się stanu zdrowia i zwiększenie ryzyka różnych chorób. Niektóre z nich, takie jak nadciśnienie, cukrzyca, osteoporoza czy nowotwory, rozwijają się niepostrzeżenie i nie dają wyraźnych objawów. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie wykonywać badania kontrolne, które mogą pomóc w ich wczesnym wykryciu i leczeniu. W tym artykule przedstawimy listę badań, które są zalecane osobom po 50. roku życia.

Badania krwi i moczu

Badania krwi i moczu to podstawowe badania laboratoryjne, które pozwalają ocenić ogólny stan zdrowia i funkcjonowanie różnych narządów. Zaleca się wykonywanie ich raz w roku lub częściej w zależności od wyników i czynników ryzyka. Do najważniejszych badań należą:

• Morfologia krwi – pozwala na ocenę liczby i jakości krwinek czerwonych, białych i płytek krwi. Nieprawidłowe wyniki mogą świadczyć o anemii, infekcjach, stanach zapalnych, zaburzeniach krzepnięcia czy nowotworach układu krwiotwórczego.
• Lipidogram – pozwala na pomiar stężenia cholesterolu całkowitego i jego frakcji (LDL i HDL) oraz trójglicerydów we krwi. Nieprawidłowe stężenie tych lipidów jest jednym z głównych czynników ryzyka miażdżycy i jej powikłań, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca czy udar mózgu.
• Glukoza – pozwala na pomiar stężenia cukru we krwi. Nieprawidłowy poziom glukozy może być objawem cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego, które mogą prowadzić do uszkodzenia wielu narządów i przyśpieszenia rozwoju miażdżycy.
• Ogólne badanie moczu – pozwala na ocenę składu chemicznego i fizycznego moczu oraz obecności ewentualnych zanieczyszczeń. Nieprawidłowe wyniki mogą świadczyć o chorobach nerek, pęcherza, prostaty czy dróg moczowych.

Badanie ciśnienia tętniczego

Badanie ciśnienia tętniczego to proste i szybkie badanie, które pozwala na ocenę siły, z jaką krew dociska do ścian tętnic. Zbyt wysokie ciśnienie (nadciśnienie) może uszkadzać naczynia krwionośne i narządy wewnętrzne, takie jak serce, mózg czy nerki. Zaleca się mierzenie ciśnienia raz w roku lub co pół roku, jeśli przekracza ono 140/90 mm Hg codziennie.

Kolonoskopia

Kolonoskopia to badanie endoskopowe, które pozwala na obejrzenie wnętrza jelita grubego za pomocą specjalnej sondy z kamerą. Służy ono do profilaktyki raka jelita grubego, który jest drugim co do częstości występowania nowotworem złośliwym w Polsce. Kolonoskopia umożliwia wykrycie i usunięcie polipów, które mogą być prekursorami raka. Zaleca się wykonywanie kolonoskopii co 10 lat, jeśli wynik był prawidłowy. Gdy w bliskiej rodzinie wykryto raka lub polipy jelita grubego przed 60. rokiem życia – co 5 lat.

Badania dla kobiet

Poza badaniami ogólnymi, kobiety po 50. roku życia powinny wykonywać także badania specjalistyczne, które dotyczą ich układu rozrodczego i hormonalnego. Do najważniejszych należą:

• Badanie ginekologiczne – pozwala na ocenę stanu narządów rodnych kobiety, takich jak szyjka macicy, macica, jajniki czy pochwa. Służy ono do profilaktyki raka szyjki macicy i innych chorób ginekologicznych. Zaleca się wykonywanie badania ginekologicznego raz w roku lub częściej w zależności od wyników i czynników ryzyka.
• Cytologia – pozwala na ocenę komórek nabłonka szyjki macicy pod mikroskopem. Służy ona do wykrywania zmian przedrakowych i rakowych szyjki macicy. Zaleca się wykonywanie cytologii co 3 lata, jeśli wynik był prawidłowy. Gdy wynik jest nieprawidłowy lub występują czynniki ryzyka, takie jak zakażenie wirusem HPV, palenie papierosów czy liczni partnerzy seksualni – częściej.
• Mammografia – pozwala na uzyskanie obrazu piersi za pomocą promieniowania rentgenowskiego. Służy ona do profilaktyki raka piersi, który jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce. Mammografia umożliwia wykrycie guzków i innych zmian w piersiach na wczesnym etapie. Zaleca się wykonywanie mammografii co 2 lata w wieku 50-69 lat lub częściej w zależności od wyników i czynników ryzyka, takich jak obciążenie rodzinne, mutacje genetyczne czy wcześniejsze choroby piersi.
• Badanie densytometryczne – pozwala na pomiar gęstości mineralnej kości za pomocą promieniowania rentgenowskiego. Służy ono do diagnozy osteoporozy, czyli choroby charakteryzującej się zmniejszeniem masy kostnej i zwiększeniem ryzyka złamań. Osteoporoza dotyka głównie kobiety po menopauzie, gdy spada poziom estrogenów odpowiedzialnych za ochronę kości przed utratą wapnia. Zaleca się wykonywanie badania densytometrycznego co 2 lata u kobiet po menopauzie lub częściej w zależności od wyników i czynników ryzyka, takich jak niska masa ciała, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu czy przyjmowanie niektórych leków.

Badania dla mężczyzn

Poza badaniami ogólnymi, mężczyźni po 50. roku życia powinny wykonywać także badania specjalistyczne, które dotyczą ich układu moczowo-płciowego i prostaty. Do najważniejszych należą:

• Badanie proktologiczne – pozwala na ocenę stanu odbytu i gruczołu krokowego (prostaty) za pomocą badania palpacyjnego przez odbytnicę. Służy ono do profilaktyki raka prostaty, który jest drugim co do częstości występowania nowotworem złośliwym u mężczyzn w Polsce.
• PSA – pozwala na pomiar stężenia antygenu swoistego dla prostaty (PSA) we krwi. Jest to białko produkowane przez komórki prostaty, które może być podwyższone w przypadku raka prostaty, ale także innych chorób, takich jak zapalenie lub przerost prostaty. Zaleca się wykonywanie PSA co rok u mężczyzn po 50. roku życia lub częściej w zależności od wyników i czynników ryzyka, takich jak obciążenie rodzinne, rasa czy dieta.

Jak widać, istnieje wiele badań kontrolnych, które są zalecane osobom po 50. roku życia. Niektóre z nich są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, inne trzeba opłacić prywatnie. Niezależnie od tego, warto regularnie sprawdzać swój stan zdrowia i konsultować się z lekarzem w razie jakichkolwiek niepokojących objawów. Dzięki temu można zapobiec wielu poważnym chorobom lub podjąć skuteczne leczenie na wczesnym etapie.